Әһли-Бејт (әлејһимус сәлам) – Бејнәлхалг Хәбәр Аҝентлији- АБНА: Оруҹ – гүрбәтән иләллаһ гәсди илә јәни Аллаһа јахынлашмаг үчүн үбһ азанындан шам азанына гәдәр олан мүддәт дахилиндә јемәк вә ичмәкдән вә с. гадаған олунан ишләрдән имтина етмәкликлә ҝөрүлән ибадәтә дејилир.
Етимолоҝија
"Оруҹ" сөзү "намаз" сөзү кими Фарс дилиндән алынмыш “روج”-руҹ сөзүнүн түрк дилиндә сөјләнишидир. Неҹә ки “рус” кәлмәсинә орус дејилир. Татар вә диҝәр түрк дилли халглар да Оруҹа Ураза дејирләр бу да Фарс кәлмәси олан “руҹ” сөзүндән ҝөтүрүлмүшдүр. “روج”-руҹ гәдим Фарс дилиндә исә ҝүнәшин доған заманындан гүруб етдији вахтына кими олан мүддәтә дејилир. Гуранда исә صوم савм вә صيام сыјам олараг ҝөстәрилиб.
Аллаһ Тәаланын Гурани Кәримдә, Бәгәрә сүрәсинин 183-ҹү ајәсиндә бујурдуғуна әсасән: “Еј иман ҝәтирәнләр! Оруҹ тутмаг сиздән әввәлкиләрә фәрз бујурулдуғу кими сизә дә фәрз бујурулду ки, бәлкә, ҝүнаһлардан чәкинәсиниз!”Оруҹ диҝәр үммәтләрә ваҹиб олдуғу кими Ислам үммәтинә дә ваҹиб олмуш бир ибадәтдир. Рамазан ајында мүсәлманлар нијјәт едәрәк бир ај әрзиндә сүбһ азанындан мәғриб азанына гәдәр оруҹ тутур, ахшамлар ифтар ачараг Аллаһ Тәалаја ибадәт етмәклә мәнәви борҹуну јеринә јетирирләр.
Ислам Пејғәмбәри Һәзрәти Мәһәммәд бујурур (сәлләллаһу әлејһи вә алиһ):
- «Рамазан ҝүнаһлары јандырдығына ҝөрә Рамазан адландырылмышдыр.»
- «Рамазан ајынын илк ҝеҹәси сәманын гапылары ачылар вә сон ҝеҹәсинәдәк бағланмаз.»
- «Әҝәр бәндә Рамазан ајынын гијмәтини биләрсә, илин башдан-баша Рамазан олмасыны истәр.»
Исламын ваҹиб әмәлләриндән вә инсанлары камал һәддинә чатдырмаг үчүн олан ҝөстәришләриндән бири дә оруҹдур. Гурани-Кәримдә белә бујурулур:
...شَهْرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِىٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلْقُرْءَانُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَٰتٍۢ مِّنَ ٱلْهُدَىٰ وَٱلْفُرْقَانِ ۚ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ
“Рамазан ајы инсанлара доғру јол ҝөстәрән вә һаггы батилдән ајырмағы ачыг-ашкар дәлилләрлә бәјан едән Гуранын назил олдуғу ајдыр. Сиздән һәр ким Рамазан ајыны-(јәни ајын һилалыны) мүшаһидә едәрсә оруҹ тутсун...” (Бәгәрә, 185).
Оруҹ ҝәрәк Аллаһын әмринә итаәт етмәк үчүн јеринә јетирилсин. Елә бу оруҹун нијјәтидир. Инсанын оруҹ нијјәтини дилдә демәси ваҹиб дејил. Аллаһын әмрини јеринә јетирмәк үчүн сүбһ азанындан мәғрибә гәдәр оруҹу батил едән ишләри ҝөрмәсә кифајәтдир.
Имам Садиг (әлејһи сәлам) хүсуси мөминләрин оруҹу барәдә бујурур: "Оруҹ олдугда сәнин гулаг вә ҝөзүн һарам ишләр гаршысында, һәмчинин бүтүн бәдән үзвләрин пис ишләр гаршысында оруҹ олмалыдыр."
Мүбарәк Рамазан ајынын биринҹи ҝүнүнә мәхсус әмәлләр:
Мүстәһәб гүсл етмәк;
Мүбарәк Рамазан ајынын ваҹиб оруҹу нијјәти илә оруҹ тутмаг;
Сәдәгә вермәк вә јохсуллара јардым етмәк;
Ики рүкәт (мүстәһәб) намаз гылмаг; белә ки, биринҹи рүкәтдә “Һәмд”дән сонра “Фәтһ” сурәси, икинҹи рүкәтдә исә “Һәмд”дән сонра истәнилән сурә дејилсин.
Оруҹ тутан шәхс нәләрдән чәкинмәлидир?
Оруҹ тутан шәхс сүбһ азанындан ҝүнбатана гәдәр бәзи ишләрдән пәрһиз етмәлидир. Әҝәр онлардан бирини ҝөрсә, оруҹу батил олур. Бу ишләрин мәҹмусуна “оруҹу батил едән ишләр” дејилир. О ҹүмләдән:
* Јемәк вә ичмәк
* Гаты тозу боғаза чатдырмаг
* Башын һәр јерини суја батырмаг
* Гәсдән гусмаг
* Истимна - (онанизм)
* Ҹима (ҹинси әлагә)
* Сүбһ азанына гәдәр ҹәнабәт, һејз вә нифас гуслуну алмамаг
* Ималә (клизма)
* Аллаһын (ҹәллә ҹәлалуһ вә әзумә шәнуһ), Пејғәмбәрин (сәлләллаһу әлејһи вә алиһ) вә имамларын адындан јалан данышмаг
Әҝәр бир инсан оруҹу батил едәнләрдән бирини билмәдән едәрсә, мәсәлән билмәдән вә унутганлыг үзүндән су ичәрсә тез оруҹуну батил етмәсин. Јадына дүшән кими ки, оруҹдур тез о ишдән әл чәксин вә оруҹуну давам етдирсин. Амма бир кәс үзрлү сәбәб олмадан вы јахуд билә-билә өз оруҹуну, оруҹу батил едән шејләрин бири илә батил етсә, онда Рамазан ајы битдикдән сонра өз оруҹунун гәзасыны тутуб, ашағыдакы ишләрдән бирини дә етмәлидир ки, бунлара кәффарә дејилир.
Рамазан ајынын оруҹунун кәффарәси ваҹиб олан бир кәс үч шејдән бирини етмәлидир:
1-Бир гул азад етмәк;
2-Ики ај оруҹ тутмаг (биринҹи 31 ҝүнү ардыҹыл олараг, арада фасилә олмадан тутулмалыдыр, икинҹи 30 ҝүнү исә арасында фасилә вермәк илә дә тута биләр);
3-Алтымыш фәгири дојурмаг (Онларын һәр биринә бир мүдд тәгрибән, 750 грам буғда, арпа, ун, дүјү вә бунлара охшар гидалардан версә, кафидир).
Гејд: 1-Бу ҝүнүмүздә гул азад етмәк имканы јохдур. Бу бахымдан, ики шејдән бирини иҹра етмәјә ихтијары вар. Һәмчинин, буғданын јеринә бир мүдд мигдарында олан чөрәк дә верә биләр.
2-Фәгир – о шәхсдир ки, өзүнүн вә аиләсинин иллик хәрҹини тәмин едә билмир вә газанҹ да әлдә едә билмир.
Әҝәр бу үч ишдән һеч бирини јеринә јетирмәк имканы олмаса, нечә мүддә имканы чатса, фәгирә вермәлидир. Әҝәр буна да имканы чатмазса, он сәккиз ҝүн оруҹ тутмалыдыр. Әҝәр буну да едә билмәсә, нечә ҝүнә имканы чатса оруҹ тутмалыдыр. Әҝәр буну да едә билмәсә, төвбә етмәлидир. Гәлбиндә “Әстәғфируллаһ” демәси дә кафидир вә сонрадан имканы чатдыгда кәффарә вермәси ваҹиб дејил.
Биз АБНА олараг бүтүн Ислам аләмини, еләҹә дә үмүм бәшәри Аллаһын рәһмәт вә бәрәкәт ајы – мүбарәк Рамазан ајынын ҝәлиши мүнасибәти илә тәбрик едир, дүнја вә ахирәт ишләриндә мүвәффәг вә мүәјјәд олмаларыны Гүдрәтли Аллаһ тәаладан тәмәнна едирик.
АБНА Хәбәр Аҝентлији
Диггәт: Лүтфән Хәбәрдән Истифадә Етдикдә Мәнбәјә Истинад Един!
Sizin rəyiniz