Әһли Бејт (әлејһимус-сәлам) - АБНА – Хәбәр Аҝентлији: Азәрбајҹан Республикасынын конститусијанда өлкә һөкумәтинин секүлар олмасыны ачыг-ајдын гејд едилмишдир. Анҹаг Аразын шимал саһилинин әһалиси һәмишә дини мәсәләләрә өнәм вермишдир. Мәһәррәм ајында бүтүн јасаг вә мәһдудијјәтләрә бахмајараг Имам Һүсејнә (ә) әзадарлыг мәрасимләри һәмишә әзәмәтли шәкилдә кечирилмиш, Рамазан ајынын мәнәвијјаты Азәрбајҹан халгынын һәјатында ҹари олмушдур. Узун илләр боју коммунист һакимијјәтинин тәҹридиндә јашадығындан әһалинин бир һиссәсинин динин ваҹиб мәсәләләриндән елә дә анлајышы олмаса да үмуми әһали дини ишләрә лагејд галмамышдыр. Дејиләнләрә ҝөрә, һәтта коммунистләрин һөкумәти заманында әгд хүтбәсинин охунмасы, мејитин тәлгини гадаған олунмасына бахмајараг, әһали бу ишләри јеринә јетирибләр.
Һәр һалда Азәрбајҹан халгынын бөјүк әксәријјәтини диндарлар, јахуд дин категоријасы илә зидд олмајан, дини мәсәләләрә вә дин тәрәфдарларына һөрмәтлә јашајан ҹәмијјәт тәшкил едир. Бу мөвзу сәбәб олмушдур ки, өтән илләрдә Азәрбајҹанын секүлар дөвләти дин көлҝәсини халгын башындан узаглашдырмағын мүмкүн олмадығыны вә дин мәсәләсинин һәмишә Азәрбајҹанын сијаси-иҹтимаи саһәсиндә тәсир едәҹәјини анласын. Она ҝөрә дә өлкәдә дини истигамәтләндирмәклә ону өз нәзарәтиндә сахламаға ҹәһд едир.
Азәрбајҹанда дини ишләрә бирбаша нәзарәт вә мүдахилә едән идарәләрдән бири дә Гафгаз Мүсәлманлары Идарәси (ГМИ) иди. Өтән илләр әрзиндә дөвләт мүхтәлиф јолларла бу идарәнин дини мәсәләләрә мүдахиләсинә сон гојмаға ҹәһд етмишдир.
Азәрбајҹан Республикасынын президенти Илһам Әлијев 2014-ҹү ил 28 февралда “Мултикултурализм вә Дини мәсәләләр үзрә Дөвләт Мүшавирлији Хидмәти”нин јарадылмасы вә Камал Абдуллајевин бу зәминәдә дөвләт мүшавири тәјин едилмәси һаггында сәрәнҹам имзалады. Һәмин илин 20 октјабрында Мүбариз Гурбанлыны “Дини Гурумларла Иш үзрә Дөвләт Комитәси”нә сәдр тәјин етди. Һәгигәтдә дини мәсәләләр саһәсиндә хүсуси бир комиссија јаратды. Мараглы будур ки, һәр ики дөвләт гуруму тәсис олундуғу илк ҝүнләрдән өлкә сәвијјәсиндә дини маарифин тәблиғини өз өһдәләринә алдылар. Һалбуки, ДГИДК 13 ил габаг јарадылмышды вә 2014-ҹү илә гәдәр тәблиғат вә дини тәлим саһәсиндә һеч бир иш ҝөрмәмишди. Мөвзуну даһа да мараглы едән будур ки, Азәрбајҹанын конститусијасында бу өлкәнин дөвләти секүлар дөвләт кими тәриф едилмишдир вә дөвләт тәшкилатларынын дини тәблиғ вә тәлими конститусијанын зиддинәдир.
Һәр һалда дөвләт 2014-ҹү илдән башлајараг дини мәсәләләрә нәзарәти өз ихтијарына алды вә һәмин илдән дә илк дәфә олараг ДГИДК-нин васитәсилә өлкәнин мүсәлман дини ҹәмијјәтләринә малијјә јардымлары пајланды. Јери ҝәлмишкән буну да гејд едәк ки, о вахта гәдәр дөвләтин мүсәлман вә гејри-мүсәлман дини ҹәмијјәтләрә белә малијјә дәстәкләри ГМИ-нин васитәсилә баш тутурду. Һабелә, 2014-ҹү илдә дөвләт ганун гәбул етмәклә мәрасимләрдә ачылан еһсан сүфрәсини гадаған етмәк гәрарына ҝәлди вә һәмин мәсәлә ГМИ вә дөвләт арасындакы ајрылыглары даһа да ашкар ҝөстәрди.
ГМИ-нин сәдри Аллашакүр Пашазәдәнин президентлә јахын мүнасибәти вә бөјүк игтисади мөвзуларда ҝүҹлү рола малик олмасы бир мүддәт өнҹә гәрбјөнүмлү “Мусават” гәзетинин мүзакирә објектинә чеврилмишди. Гәзет бу барәдә јазырды: “Артыг ГМИ дини мәсәләләрә тәсир етмәк ҝүҹүнү итирмишдир. Һәтта, бу идарәнин јанвар ајында Сурија мүһарибәси илә бағлы вердији бәјанат вә фәтва да нәтиҹәсиз вә тәсирсиз галды. Бу ҝүнләри Шејхүлислам Пашазадәнин иши јалныз мәсҹидләрә имам тәјин етмәјә хүласәләнмишдир. Һарада бир проблем јаранса дини мәсәләләр полис гүввәләри васитәсилә һәлл едилир… Дөвләт анламышдыр ки, дин мөвзусу өлкәнин сијаси вә иҹтимаи мәсәләләринин истигамәтләнмәсинә чох тәсир едир. Она ҝөрә дә ГМИ-нин зәифләмәсинә диггәт етмәклә белә өнәмли бир мөвзуну тәкҹә Шејхүлисламын нәзарәтинә бурахмаг истәмир”.
Азәрбајҹан Республикасынын бәзи тәһлилчиләри белә дүшүнүр ки, дөвләт дини мәсәләләри низамламагда һәлә дә чашгынлыгдадыр. Мәсәлән, радикал һәрәкатларын ҝениш иштиракынын мүмкүнлүјү гаршысында һеч бир програмы јохдур вә јалныз дини маллар сатылан мағазалары бағламагла кифајәтләнир.
Бу мәсәлә илә бағлы “Ҹәбһә” сајты Азәрбајҹанын бүтүн бөлҝәләриндән вәһабиләрин өлкә пајтахтына ахышмасыны хәбәр вермишдир. Сајт вурғуламышдыр ки, мүшаһидәләрә әсасән, өлкәнин шимал бөлҝәләриндән Бакынын Гарадағ вә Јасамал рајонларына ҝәлмиш вәһабиләрин сајы нәзәрә чарпаҹаг һәддә артмышдыр. Һабелә, Русија медиасы да Сурија вә Ирагдан гачан азәрбајҹанлы террорчуларын өз өлкәләринә гајытмасыны хәбәр вермишдир. Демәли, террор тәһлүкәси һәр ан Азәрбајҹан Республикасына јахынлашмагдадыр.
Гејд олунан мөвзу ҝөстәрир ки, Азәрбајҹан дөвләтинин дини тәлим фәалијјәти јохдур вә бу саһәдә ән чох ССРИ дөврүнүн тәҹрүбәләри әсасында һәрәкәт едир, дилсизлик дили илә дини өзү үчүн тирјәк билир. Диггәт етмәк лазымдыр ки, Азәрбајҹанда дини маарифин тәлими мөвҹуддур, анҹаг онларын һамысы јашајыш евләриндә вә ҝизли сурәтдә баш тутур. Чүнки дөвләт дүзҝүн дин тәрбијәчиләри вә тәблиғчиләри илә вурушмуш, һәлә дә болшевикләрин дини мәсәләләрдә мәғлуб олмуш үслублары илә дөвләти идарә етмәк истәјир.
Хатырлатмаг лазымдыр ки, сынагдан чыхмышы сынамаг сәһвдир вә Азәрбајҹанын секүлар дөвләти белә бир мүһүм мәсәләјә бу ҝөрүшлә бахмамалыдыр.
Диггәт: Хәбәрдән истифадә етдикдә мәнбәјә истинад лазымдыр
