Әввәли Өтән сајымызда...
Бүтүн динләрдә интизар етигадынын үмумијјәт тәшкил етмәсинин өзү дә дедикләримизә башга бир дәлилдир. Чүнки бәзиләринин дедији кими, әҝәр интизар һисси хүсуси вә мәһдуд шәраитин доғурдуғу һисдирсә бу гәдәр үмумијјјәт тәшкил етмәмәлијди. Әслиндә онларын дедији кими әҝәр бу анормал психоложи бир һисдирсә, бу бир милләтдә, бир диндә баш галдыра биләр. Амма бүтүн динләрдә ејни етигадын олмасы, бүтүн милләтлыәрдә ејни һиссин јашанмасы анормаллыг јох, тәбии бир һисс олмалыдыр.
Тәкҹә фитри һиссләр үмумијјәт тәшкил едир. Јер үзүндә нә вахтса әдаләт бајрағыны уҹалдаҹаг, бүтүн дүнјаја сүлһ ҝәтирәҹәк бир шәхсијјәтин ҝәлишинә инам, инсанын фитрәтиндә гојулмушдур.
Меһдинин зүһуруна етигадла бағлы бәзи гәрбпәрәст алимләрин нәзәринә ҝөрә, бу инанҹ ислама кәнардан ҝәлмишдир. Ҝөрәсән бу доғурдан беләдир? Бу етигад ислама кәнардан идхал олумуш бир фикирдир, јохса исламын диҝәр көклү тәлимләри кими Пејғәмбәримиз (с) тәрәфиндән бәјан едилмишдир?
Бу суалын ҹавабыны биз ислам барәдә сәтһи мәлуматлары олан, һәр шеји микроскоп алтындан кәшф едән вә анҹаг позитивист үсуллара инанан шәргшүнасларын дилиндәнми ешитмәлијик? Шәргшүнасларын әксәријјәтинин бәлкә дә белә мәсәләләрдә гәрәзләри олмур. Амма онларын өјрәниб тәтбиг етдикләри методларла исламын һәгигәтини дәрк едиб үзә чыхармаг олмаз.
Ән бөјүк бәдбәхтлик исә мүсәлманларын өз динләрини дәрк етмәләри үчүн хариҹи мүтәхәссисләрә үз тутмасы, шаир демишкән, өз әлләриндә оланы јаддан тәмәнна етмәләридир.
Саһилдә илишиб галмыш бичарәләрдән дәнизин дәринликләри барәдә хәбәр алыб нә өјрәнә биләрсиниз? Сәдәфин јерини өјрәниб мирвари әлдә етмәк истәјәнләр дәринликләрдә үзә билән маһир далғыҹлара үз тутмалыдырлар.
Һәзрәт Пејғәмбәри (с) јенидән танымаг үчүн авропалы алим Ҝеоргиодан, Әлини (ә) танымаг үчүн Ливанлы христиан алими Ҹорҹ Ҹәрдагдан, Фатимәни (с.ә.) танымаг үчүн мәсиһи Сүлејман Кәтанидән көмәк истәмәк, Меһди (ә.ф.) илә бағлы мәсәләләри дәрк етмәк үчүн суаллары Марглиута үнванламаг өзү аздырыҹы јол дејилми? Дүзҝүн тәдгигат үчүн гејри-сәһиһ мәнбәләрә мүраҹиәт етмәк, нашы адамлара үз тутмаг һансы дүзҝүн нәтиҹәни верә биләр? Бунун өзү “хариҹдән идхал олунан ислам” дејилми?
Биз демирик шәршүнаслыг тамамән гәрәзли мөвге тутуб вә ја шәргшүнаслар һамысы әјри јолла аддымлајырлар. Демәк истәдијимиз будур ки, Гәрбә вурғунлуг чох вахт инсаны кор едир. Исламын әгидә тәлимләринин тәмәлини Авропа алимләринин академик фикирләри үзәриндә гурмаг дүзҝүн јол дејил. Авропа технолоҝијада вә бир чох саһәләрдә инкишаф едиб, биздән өндәдир. Бу саһәдә тәәссүфләр олсун ки, биз онлардан өјрәнирик, онлардан көмәк алырыг. Чүнки бу машынын, дәзҝаһын јарадыҹылары онлардыларса, буну онлардан јахшы ким билә биләр? Амма исламы ҝедиб онлардан өјрәнмәк ҝүлмәли вә гејри-мәнтиги оларды.
Онларын исламшүнаслығы диҝәр саһәләрдә олдуғу кими анҹаг мадди мејарлары гәбул едир. Анҹаг мадди тәрәзи илә һесаб апаран академистләрин тәдгигаты сонда “материалист ислам” моделини ортаја гојур. Бу исламын принсип дәјәрләри анҹаг мадди мејарлар чәрчивәсиндә - игтисади һәјат, ҹәмијјәтин су вә чөрәјә бағлылығы әтрафында фырланыр. Белә ислама мәсх олунмуш, рәнҝини дәјишмиш, дөнмүш ислам дејирләр. Бу ислам анҹаг чөрәјә вә суја хидмәт едир. Неҹә дејәрләр, гарынотаран ислам олур.
Мөтәбәр вә мәшһур ислам мәтнләринин тәдгиги зүһуру ҝөзләнилән Меһди һаггында етигад вә мәлуматларын Ислам Пејғәмбәринин (с) тәлимләриндән гајнагландығыны ортаја гојур. Меһдинин гијамына аид рәвајәтләр о һәддәдир ки, һеч бир ислам тәдгигатчысы мәзһәбиндән, әгидәсиндән асылы олмајараг онун “тәватүр” һәддини инкар едә билмәз.
Индијә гәдәр бу барәдә әһли-сүннә вә шиә алимләри тәрәфиндән чохлу китаблар јазылмыш, онларын һәр бири дүнјада сүлһү бәргәрар едәҹәк Меһди илә бағлы һәдисләрин доғрулуғуну гәбул етмишләр. Бу сырада тәкҹә Ибн Хәлдун вә Әһмәд Әмин Мисри кими чох аз бир шәхс бу һәдисләрин Пејғәмбәрин (с) тәрәфиндән дејилмәсинә тәрәддүдлә јанашмышлар. Онларын тәрәддүдләринин сәбәби исә өз әсәрләриндән чыхарылан нәтиҹәјә ҝөрә дүзҝүн һәдиси дүзҝүн олмајанындан ајырмагда вә ја һәдисин тәфсириндә чәтинлик чәкмәләриндә олмушдур. Ибн Хәлдун, Меһдинин зүһуру илә бағлы рәвајәтләрә садәликлә инанмағын мүмкүн олмадығыны сөјләјир вә бу мәсәлә әтрафында һәдисләрин арашдырылмасыны зәрури һесаб едир.
Бунунла белә Меһди илә бағыл әксәр мәсәләләрдә бүтүн ислам фиргәләринин, мәшһур алимләрин фикирләри јекдилдир.
Мараг үчүн биз бурада мөтәбәр ислами мәркәзләрдән биринә Меһдијә етигадла бағлы үнванланмыш суалы вә ҹаваб мәктубуну вермәји лазым билирик.
Тәгрибән бир нечә ил бундан габаг Әбу Муһәммәд адлы бир нәфәр Кенија вәтәндашы Меһдинин зүһуру барәдә бир суалла Һиҹаз вә Мәккәнин нүфузлу дини мәркәзләриндән олан “Рабитә әл-аләмил-ислами” адлы дини комитәсинә мүраҹиәт етмишдир. Дини комитәнин сәдри Мәһәммәд Салеһ Әл-Гәззазын суала вердији ҹавабы Һиҹазын беш нәфәр танынмыш алими тәртиб едәрәк һазырламышлар. Мәктубун гыса мәтни беләдир:
“... Јер үзүндә фәсад, зүлм чохалдыгдан сонра Аллаһ Тәала онун (Меһди) васитәсилә дүнјаны әдаләтлә долдураҹагдыр. О, “он ики рашиди хәлифәләри”нин ахырынҹысыдыр. Пејғәмбәр онун барәсиндә хәбәр вермишдир. Бу хәбәрләр “сиһаһ” китабларында мөвҹуддур. Меһди илә бағлы һәдисләри Пејғәмбәрин (с) әксәр сәһабәләри нәгл етмишләр. О ҹүмләдән: Осман бин Әффан, Әли бин Әби Талиб, Тәлһә бин Убејдуллаһ, Әбдүррәһман бин Овф, Абдуллаһ бин Аббас, Әммар бин Јасир, Абдуллаһ бин Мәсуд, Әбу Сәид Хидри, Субһан, Гәрәһ бин Әсас Мәзәни, Абдуллаһ бин Һарис, Әбу Һүрејрә, Һазифә бин Јәман, Ҹабир бин Абдуллаһ, Әбу Әмамә, Ҹабир бин Маҹид, Абдуллаһ бин Өмәр, Әнәс бин Малик, Имран бин Һәсин, Үмми Сәләмә.
Адлары гејд олумуш шәхсләр ијирми нәфәр олмагла Меһди барәдә һәдисләр нәгл етмишләр. Онлардан башга, чохлу шәхсләр дә һәдис сөјләмишләр. Сәһабәләрин өз дилиндән Меһди барәдә дејилмиш сөзләри дә бу сыраја дахил етмәк олар. Чүнки, бу мәсәлә иҹтиһадла ҹавабы вериләси мәсәләләрдән дејил. Сәһабәләрин һамысы Меһди барәдә сөјләдикләрини Пејғәмбәрдән ешитмишләр.
Меһди барәдә пејғәмбәрин (с) дилиндән дејилмиш һәдисләрин һамысы “сунән”, “муаҹәм” вә “мәсанид” кими мәшһур һәдис китабларынын әксәријјәтиндә гејд едилмишдир. О ҹүмләдән: Сүнәни Әбу Давуд, Сүнәни Тирмизи, Ибн Маҹә, Ибн Өмәр Әл-Дани, Муснәди Әһмәд, Ибн Јәли, Бәззаз, Сәһиһи Һаким, Муаҹәми Тәбәрани, Әбу Нәимин Әхбарул-Меһди вә.с.
Ислам алимләриндән бәзиләри бу барәдә китаб да јазмышлар. Онлардан бир нечәси илә сизи таныш едирик: Әбу Нәим, “Әхбарул-Меһди” әсәрини, Ибн Һәҹәр Һисәми “Әл-гоулул-мухтәсәр фи әламатил-Мәһдијил-Мунтәзәр” әсәрини, Шукани “Әт-товзиһ фи тәватур ма ҹаә фил-мунтәзәр вә әд-Дәҹҹал вәл-Мәсиһ” әсәрини, Идрис Ираги Мәғриби “Әл-Мәһди” әсәрини, Әбу-Аббас бин Абдул-мумин әл-Мәғриби “Әл-вәһмил-мәкнун фир-рәди әла Ибн Хәлдун” әсәрини јазмышлар.
Бу барәдә сон ҝени