Әһли Бејт -АБНА- хәбәр аҝентлијинин вердији хәбәрә әсасән 2011-ҹи илин декабр ајында Инзибати Хәталар Мәҹәлләсинә едилән дәјишиклијә ҝөрә, мүвафиг иҹра һакимијјәти органы илә разылашдырылмадан вәтәндашларын дини тәһсил мүәссисәләриндә тәһсил алмаг үчүн хариҹә ҝөндәрилмәси, дин хадимләринин мүбадиләси, ислам дининә аид ајин вә мәрасимләрин Азәрбајҹандан кәнарда дини тәһсил алмыш вәтәндашлар тәрәфиндән һәјата кечирилмәси дини ганунвериҹилијин позулмасы һесаб олунаҹаг.
Өлкә үзрә хариҹдә дини тәһсил алан вәтәндашларын сајы барәдә рәсми мәлумат јохдур. Гејри-рәсми статистикаја ҝөрә, белә шәхсләрин сајы 1000 нәфәрдән артыгдыр. Мәсәләнин мараглы тәрәфләриндән бир дә будур ки, бу сајын јалныз јарыја гәдәри диплом алараг өлкәјә гајыдыб вә Инзибати Хәталар Мәҹәлләсинә едилән сонунҹу дәјишиклијә гәдәр тәхминән 500-600 нәфәр дини ајинләрин иҹрасы илә мәшғул олуб.
Мәлумата ҝөрә, гануна едилән дәјишикликдән сонра да хариҹдә дини тәһсил алан вәтәндашларын бир гисми дини ајинләрин иҹрасы илә мәшғул олур. Буна сәбәб онларын ағыр сосиал дурумудур. Мәнбә гејд едиб ки, бәзи вәтәндашлар “нә вахт јахаланарыг, јахаланарыг” дејиб ганунун гадаған етдији ишлә мәшғулдурлар. Чүнки һәр белә вәтәндашын архасында бир аилә дајаныр.
Нә үчүн Азәрбајҹан һөкумәти хариҹдә Ислам тәһсили алмыш Азәрбајҹан вәтәндашларынын дини ајинләр кечирмәсини истәмир?
“Медиа форум” сајтынын суалларыны исә илаһијјатчы експерт, фәлсәфә доктору Елшән Мустафаоғлу ҹавабландырыб.
Елшән Мустафаоғлу һесаб едир ки, “хариҹдә дини тәһсил алыб өлкәмизә гајыдан вәтәндашлар” ифадәси чох ҝениш вә һардаса мүҹәррәддир: “Әслиндә хариҹдә тәһсил алмышлар арасында фәрглиликләр вар, ејнилә Азәрбајҹанда тәһсил аланларын да һамысы јекнәсәг дејил. Амма хариҹдә тәһсил алмышларын бөјүк бир гисми ислам тәһсили саһәсиндә кифајәт гәдәр ҹидди мүтәхәссисдир”.
Диҝәр динләрдән мисал ҝәтирән илаһијјатчы вурғулајыр: “Бир лүтеран килсә мәнсубу Белчикадан ҝедиб Һолландијада тәһсил алыб вә ҝери гајыданда дини мәҹлис апара билмәсин, бу, дүнја үчүн ҝүлүнҹ бир шејдир”.
Хариҹдә тәһсил алан шәхсләр ичәрисиндә нечә-нечә савадлы вә лајигли алимин олдуғуну дејән Елшән Мустафаоғлу Азәрбајҹанда дин саһәсиндә фундаментал елми вә тәһсил базасынын олмадығыны, һәр шејин инди-инди гурулдуғуну әсас фәрг кими билдирир: “Совет гурулушу заманы динин гадаған едилмәси бу саһәјә ҹидди тәсир ҝөстәриб. Сон 20 илдә дә дини тәһсил вә тәдгигатлар саһәсиндә фундаментал ишләр ҝөрүлмәјиб. Һәтта Бакы Дөвләт Университетинин илаһијјат факүлтәсиндә ҝүнүмүзәдәк дини дәрсләри хариҹи мүәллимләр кечир. Үстәлик, маҝистратура, докторантура үчүн онлар да өз мәзунларыны хариҹә ҝөндәрирләр. Јәни өлкәмиздә бу саһәдә ҝүҹлү кадр олмаг үчүн практик имканлар јохдур, јахуд јох дәрәҹәсиндәдир. Хариҹдә исә кифајәт гәдәр ҝүҹлү дини тәһсил оҹаглары вар. Одур ки, бунлар мүгајисәјә ҝәләҹәк бир шеј дејил”.
Илаһијјатчы һесаб едир ки, дөвләт белә ганунлары илә өз вәтәндашына етимадсыз јанашдығыны бәјан етмиш олур: “Һәм дә инанҹлы вәтәндашына. Јәни инди хариҹдә диҝәр саһәләрдә, мәсәлән, даһа һәссас олан, стратежи әһәмијјәт дашыјан сијаси елмләр, һәрби, игтисади елмләр саһәсиндә тәһсил аланлар өлкәјә гајыдыб сәрбәст фәалијјәт ҝөстәрдикләри һалда онлар кими елм өјрәнмәјә, тәһсил алмаға ҝетмиш мәһз мүсәлман илаһијјатчылар гара сијаһыја дүшүр. Һалбуки өлкәмизин тәһлүкәсизлик системи кифајәт гәдәр ҝүҹлүдүр, онлар онсуз да гануназидд фәалијјәт ҝөстәрәнләрә гаршы - фәрги јохдур, хариҹдә охусун, јохса јох - лазыми өлчү ҝөтүрүрдүләр. Нәјә лазым иди бу ганунла гурунун одуна јашы да јандырмаг? Јүзләрлә вәтәндаша дөвләт сәвијјәсиндә етимадсызлыг ҝөстәрмәк? Бу, онлара гаршы ачыг дискриминасија дејилми?
Өзү дә, мәсәлән, хариҹдә ортодокс килсәсинә аид, јахуд бәһаилијә аид тәһсил аланлар ҝәлиб Азәрбајҹанда раһат фәалијјәт ҝөстәрир, амма мүсәлман гадағаларла үзләшир. Бу ахы әһалисинин әксәријјәтини мүсәлманлар тәшкил едән бир өлкә үчүн хошаҝәлмәз һалдыр. Јәни белә чыхыр ки, дөвләт өз мүсәлман илаһијјатчысына бәһаи гәдәр ҝүвәнмир. Бу кими ганунлар ән јүксәк мүстәвидә өлкәдә мүсәлман илаһијјатчыларын ајры-сечкилијә мәруз галдығыны нүмајиш етдирир. Һалбуки конститусијамызда бәјан едилир ки, бүтүн динләр ганун гаршысында бәрабәрдир. Азәрбајҹандан кәнарда дини тәһсил алмыш вәтәндашларын ислам дининә аид ајин вә мәрасимләр кечирмәсини гадаған едән ганун конститусијада дејилән о бәрабәрлијин үстүндән гара хәтт чәкди. Әфсус!”
Диггәт: Хәбәрдән истифадә етдикдә мәнбәјә истинад лазымдыр