Әһли-Бејт (әлејһимус сәлам) – Хәбәр Аҝентлији АБНА: Гаршыныздакы бу јазы Һаҹы Гасым Сүлејманинин јахын достларындан бири олан Әли Ширази тәрәфиндән 27 Август 2021 тарихдә тәлиф етдији әсәрдән игтибас едилиб.
Ҝириш
Ајәтуллаһ Сејид Әли Хаменеи
Шәһид Сүлејмани, сөзүн әсл мәнасында, реҝионда терроризмә гаршы мүбаризәнин ән ҝүҹлү командиридир. О, мәһз белә дә таныныр. Башга һансы командир онун ҝөрдүјү ишләри ҝөрә биләрди?! Дүшмәнин 360 дәрәҹәлик мүһасирәсиндә олан бир бөлҝәјә һеликоптерлә дахил олур, там мүһасирәјә дүшүр. Командирсиз галмыш иҝид ҝәнҹләр ону ҝөрүб ҹана ҝәлирләр, руһланырлар, мүһасирәни јарыб дүшмәни говурлар.
Бөјүк инсан
Ајәтуллаһ Сејид Әли Хаменеи
О, Исламын вә Имам Хомејни мәктәбинин дәјәрли јетирмәләриндән иди. О, бүтүн өмрүнү Аллаһ јолунда мүбаризәјә һәср етди. Шәһидлик онун бу илләрдәки јорулмаз ҹиһадынын мүкафаты иди.
Һаҹы Гасим бәлкә јүз дәфә шәһадәтдән дөнмүшдү; илк дәфәси дејилди. Лакин Аллаһ јолунда, вәзифәсини јеринә јетирмәк уғрунда һеч нәдән горхмурду; нә дүшмәндән горхурду, нә онун-бунун сөзүндән, нә дә чәтинликдән.
Бизим шәһидимиз чохдур. Бөјүк командирләр арасында да шәһидләримиз вар, сырави әсҝәрләрдән дә. Анҹаг мән Һаҹы Гасимдән башга бир шәһид танымырам ки, дүнјанын ән чиркин инсанлары олан америкалыларын әли илә шәһадәтә говушсун вә онлар буну баҹардыглары үчүн фәхр етсинләр.
Онун ҹиһады бөјүк ҹиһад иди, Аллаһ-Таала шәһадәтини дә бөјүк шәһадәт етди. Һаҹы Гасим белә шәһид олмалыјды. Арзусуна чатды; хош һалына! О, шәһид олмаг үчүн дуа едир, ағлајыр, шәһид достларынын гәми илә јашајырды. Халг Шәһид Гасим Сүлејманини чох уҹа тутду вә бу, онун ихласынын нәтиҹәси иди. Бүтүн гәлбләрин бу шәкилдә она јөнәлмәси онда бөјүк бир ихласын олдуғуну ҝөстәрир. О, бөјүк инсан иди.
Биринҹи фәсил
Әширәт
Әширәт ушағы
Сәрдар Гуламрза Кәрәми
Һаҹы Гасим әширәт һәјаты јашамышды. О, Рабор рајонунун Кәлат кәндинә көчмүшдү, амма әширәт һәјаты өз јериндә галмышды. Бу һәјатда чадыр евләри вә малдарлыг вар, ушаг дүнјаја ҝәләндән горхусуз бөјүјүр. Орада шәһәр евләри кими гапы-пәнҹәрә јохдур ки, бағлајыб горхмасын. Чадыр һәјаты уҹсуз-буҹагсыз дүзәнликләрдә, дағларын арасында, јајлаг вә гышлагларда кечир. Гапысыз, диварсыз көчәри чадырларында јашамаг адамы горхмаз јетишдирир. Дүшүнүрәм ки, Сүлејманинин уғур сәбәбләриндән бири онун белә мүһитдә бөјүмәсидир.
Бу һәјатын башга бир хүсусијјәти шәһәр евләриндә олан ачарын, гыфлын олмамасыдыр. Сиз оранын јахынлығындан кечсәниз, мүтләг ичәри дәвәт едәҹәкләр, имканлары чатандан ҝәтирәҹәкләр. Иҹтимаи адамлар дејилләр, чох да тәклиф етмәзләр; чәкинмәдән инсанларын әлиндән тутуб сүфрә башында отурдар, оланларыны гаршысына гојарлар. Сәрдар Сүлејманинин характери дә беләјди; истәр Сарәллаһ дивизијасында оланда, истәр өлкәнин шәргиндә гулдурлара гаршы мүбаризә апаранда, истәрсә дә Бөјүк Рәһбәрин фәрманыјла Гүдс гүввәләринә команданлыг едәндә. Һәр үч дөнәмдә онда бу әһвал-руһијјә ҝөрүнүрдү, халгла әлагәси тамамилә јериндәјди. Инсанлары јахшы гаршыламаг онун чох бариз ҹәһәти иди. Јанына ҝәләнин дөвләт мәмуру, јохса ән ашағы иҹтимаи тәбәгәјә мәнсуб олдуғу онун үчүн өнәмли дејилди; һәмишә ејни ҹүр рәфтар едирди. Бу характер онун тәбиәтиндә иди. О, ити дүшүнҹәли адам иди, ҹәмијјәтинә, дост-дүшмәнләринә гаршы дәгиг анализ габилијјәти варды. Бунлар ону Гасим Сүлејмани етди.
Гол сааты
Јусиф Әфзәли
Једдинҹи синфә гәдәр Раборда тәһсил алдыг. Орада јухары синифләр үчүн мәктәб олмадығына ҝөрә Кирмана ҝетди. Аллаһ халасы оғлу Шәһид Әһмәд Сүлејманијә рәһмәт еләсин! О, Әһмәдлә вә кичик гардашы Сөһрабла бирликдә Кирманда бир отаг кирајә едиб, тәһсил алырды.
Гасим Сөһраба бир механики гол сааты алыб демишди: "Буну ҝәрәк сүбһ саат 5-дә долдурасан; јохса, хараб олар".
Онлар өз зәнҝли саатларынын зәнҝини сәһәр саат 5-ә гурурмушлар. Сөһраб да һәвәслә гол саатыны гурмаг үчүн ојанырмыш. Бу заман Һаҹы Гасим она дејирмиш: "Гардашым, әзизим, инди ки ојанмысан, сүбһ намазыны да вахтында гыл". Кичик гардашыјла давраныш тәрзи беләјди.
Полковникин бағыртылары
Әли Мәһәммәди
Гасим Кәсра отелинин саһиби Мәһәммәд Јәзданпәнаһын оғлу Әли илә дост иди. Бирликдә отелә ҝедиб ҝүнү 25 риала ишләмәјә башладыг. Әввәлҹә ресторанда офисиант ишләјирди, сонра исә отел инзибатчысы олду. Бир мүддәтдән сонра бу иши дә бурахыб су идарәсиндә ишләмәјә башлады.
Ингилабдан өнҹә шәһәрләрдә һиҹабсызлыг ади бир мәсәлә иди. Ачыг ҝејимли бир гыз дөрдјолдан кечәндә полис она гаршы тәрбијәсизлик етди. Гасим отелдән бу сәһнәни ҝөрүб өзүнү сахлаја билмәди, ҝедиб һәмин полисин папағынын алтындан вурду. Папаг јерә дүшдү. Полис өзүнә ҝәлинҹә Гасим бир зәрбә илә ону јерә сәрди. Бөлмәјә хәбәр вердиләр. Полисләр ону тутмаға ҝәләндә гачыб фәһләләрин отағына ҝирди, чарпајынын алтында ҝизләнди. Полис рәиси полковник Азәри иди. Отелин фојесиндә гышгырырды ки, онлары тапыб башларына ојун ачаҹағам. Ону тапмадан ҝетдиләр. Полисләр дејирдиләр ки, Теһрандан партизанлар ҝәлмишдиләр; вуруб гачдылар!
Кәнд вә аилә мүһити
Маһмуд Сүлејмани
Гәнат Мәлик әһалисинин дини инанҹлары ҝүҹлүдүр; мәһәррәм ајында, Тасуа вә Ашура ҝүнләриндә рөвзә мәҹлисләри кечирир, һалал-һарамларына фикир верир, јахшы ишләрә дәвәт едир, пис ишләрдән чәкиндирир, ваҹиб әмәлләрини јеринә јетирмәјә, һарам ишләрдән чәкинмәјә чалышырлар. Бунлар Һаҹы Гасимин инкишафына сәбәб олан амилләрдәндир. Ата-анасынын диндарлығы онун озаманкы шәраитдә Аллаһ јолуну тутмасына - намаз гылмасына, Гуран охумасына, сағлам идман вә әјләнҹәләрлә мәшғул олмасына, ҝүнаһлардан чәкинмәсинә сәбәб олмушду. Онун дини инкишафында аиләсинин бөјүк ролу олмушдур.
Ингилабдан өнҹәки ҝизли мәҹлисләр
Сөһраб Сүлејмани
Һаҹы Гасим мәнәви вә ингилаби бахымдан ән чох Һаҹы аға Камјабдан тәсирләнмишдир. Онун дәрсләринә, сөһбәтләринә ҝедирди. Һәмин ҝүнләрдә мәҹлисләр ҝизли кечирилирди. Ораја Шәһид Әһмәд Сүлејмани илә ҝедирди. Ингилаби руһлу јенијетмә олдуғумуза ҝөрә бу мәсәләни биздән ҝизләтмәјә чалышырды ки, башымыза иш ачмајаг.
Аға Камјабын мәҹлисләри Мәлик мәсҹидиндә кечирилирди. Сонралар ҹаме мәсҹидиндә Һаҹы аға Һәгиги илә таныш олду, мәсҹидин јүрүшләриндә иштирак етди. Әһмәд Сүлејмани ҹамаата зәрәр јетирмәсинләр дејә Пәһләви полисләринин гаршысында дајанырды. Һаҹы Гасим дә әксәри идманчы олан бир груп ҝәнҹлә ҹамаатын өнүндә дајаныб онлары полисләрдән вә гарачы муздурлардан горујурду.
Мүнафигләрә гаршы
Шәһид Әли Мәһәммәди
Ингилабын илк ҝүнләриндә мүнафигләр дөрдјола топлашыб китаб сатыр, сијаси мәсәләләри мүзакирә едирдиләр. Онлар ҝәнҹләрин өнүнү кәсиб тәблиғат апарырдылар. Һаҹы Гасим онларла вурушан јеҝанә инсан иди. Бир нечәси илә тәк баҹарырды. Онларла далашыр, тәблиғатларына мане олурду.
Икинҹи фәсил
Ираг-Иран мүһарибәси
Ағыр јаралы
Сәмәд Шәфии
Бостан әмәлијјаты башлајанда ҝүҹлү јағыш јағырды. Дүшмән дә чајын о тәрәфиндән дајанмадан атәш ачыр, нәфәс алмаға маҹал вермирди. Әмәлијјат заманы ҝениш бир мина саһәси илә растлашдыг. Ушагларын бир нечәси орада шәһадәтә говушду. Һәссас вә чәтин әмәлијјат иди. Баталјон командиримиз Мүртәза Гурбани бир иҹласдан өтрү шәхси һејәтдән араланмышды. Мән миналанмыш саһә барәдә мәлумат вермәк вә тапшырыг алмаг үчүн онун ардынҹа ҝетдим. Торпаг истеһкамын архасында ҝетдијим јердә бир Тојота автомобили ҝөрдүм. Онун јанында бир нәфәр үзү үстә јерә јыхылмышды. Јахынлашанда таныш ҝәлди, амма дәгигләшдирә билмәдим. Бәдәнини чевириб ҝөрдүм ки, Гасим Сүлејманидир, топ мәрмисинин гәлпәләри гарныны јыртыб, ичалаты бајыра төкүлүб. О, өз баталјону илә бирликдә бизим бригадаја езам олунмушду, әмәлијјат үчүн бизә көмәк едирди.
Һаҹы Гасим һушуну итирмишди. Сују ҝөтүрүб јарасыны јудум, гарныны шалла бағлајыб машынын архасына узатдым вә тибб мәнтәгәсинә тәһвил вермәк үчүн Сүсәнҝирдә гајытдым.
Һаҹы Гасим ики-үч ил өнҹә Тәбризә ҝәләндә Ашура дивизијасында чыхыш етди. О, һәмин һадисәјә тохунуб ону хилас едән адамы ахтардығыны сөјләди. Достлар мәни тәгдим етдиләр, бирликдә сәмими сөһбәтләшдик.
Хәритә
Амануллаһ Фәллаһ
Сүсәнҝирддә бир мәктәбә јерләшмишдик. Оранын декабр һавасы јахшы олур. Һәјәтдә отурмушдуг. Һәзрәт Әбәлфәзл баталјонунун командир мүавинләриндән бири јерә хәритә сәриб бир нечә дәгигә әрзиндә әмәлијјат бөлҝәсини һамымыза ҝөстәрди. Бостаны азад етмәкдән өтрү әмәлијјата башлајаҹагдыг. Иҹлас битмәкдә оланда Һаҹы Гасим ҝәлди. Сорушду ки, бөлҝәни там өјрәнә билдиниз? Дедик ки, бәли. Ушагларын бирини галдырыб сорушду: "Сабилә көрпүсүнү хәритәдә ҝөстәр".
Достумуз ҝөстәрә билмәди. Һаҹы Гасим хәритәни бир даһа бизә изаһ етди. Бу исә бир саата јахын вахт апарды. О, суаллара ҹаваб верди, әсас вә ара јоллары, дүшмәнин топлашдығы вә танкларынын јерләшдији јерләри ҝөстәрди. Сөзүнү битирәндән сонра бир нечә нәфәрә суал верди ки, һамынын баша дүшдүјүнә әмин олсун.
Ҝәнҹ командир
Сәрдар Мүртәза Гурбани
Бостаны азад етмәк тапшырылмышды. Бригада јениҹә јарадылмышды, мүхтәлиф шәһәрләрдән ҝәлмиш дөјүшчүләр варды. Баталјонларымызын бири 300 кирманлы дөјүшчүдән ибарәт иди. Бу дөјүшчүләрин командири Гасим Сүлејмани адлы бир ҝәнҹ иди. Ону илк дәфә Сүсәнҝирддә дүшмәнин артиллерија һүҹуму заманы ҝөрдүм. Сөһбәтләшәндә мәнә деди: "Әмәлијјатын ән ағыр јерини мәнә тапшырын".
Сабилә көрпүсүнә вә Бостан шәһәринә гәдәр сағ истигамәт әмәлијјатын ән чәтин һиссәси иди. Бизим бригадамыз Ашура вә Кәрбәла бригадаларына дүз һәмин нөгтәдә бирләшәҹәкди. Бу һәссас истигамәти Гасим Сүлејманијә вердик. О заман чохлу чатышмазлыглар варды. Баталјонун јемәк-ичмәјини вә диҝәр еһтијаҹларыны Гасимин өзү тәмин етмәли, үстәлик, мүһарибәјә јени ҝәлмиш бәсиҹиләрә тәлим кечмәли иди. Бу баталјона рәһбәрлик етмәк асан иш дејилди. О, әмәлијјата гәдәр баталјону јербәјер етди.
Әмәлијјат ҝүнү һүҹума кечмәздән өнҹә ҝәлиб деди:
- Өзүм дә шәхси һејәтлә ҝетмәлијәм.
- Мүавинини ҝөндәр, - дејиб разылашмадым.
- Јох, ҝәрәк өзүм ҝедим, - исрар етди.
Әмәлијјат паролу елан олунандан сонра шәхси һејәтлә бирликдә һүҹума кечди. Дүшмән ҝүҹлү атәш јағдырырды. Онун баталјону биринҹи мөвгеји әлә кечириб икинҹијә доғру јола дүшдү. Чох кечмәдән баталјон командиринин шәһид олмасы барәдә хәбәр ҝәлди. Бир нечә нәфәри ҝөндәриб дедим ки, нә олурса-олсун, ону ҝери ҝәтирин.
Ону Сүсәнҝирддә тәҹили јардым мәнтәгәсиндә ҝөрдүм. Һушуну итирмишди. ДШК пулемјотунун ҝүлләси сағ әлини парча-парча етмишди. Синәсинә дә бир гәлпә дәјмишди, ганахмасы варды. Тәҹили јардым машыны ҝәлиб ону Әһваза апарды.
Әмәлијјатдан ијирми ҝүн сонра ону гәрарҝаһда ҝөрдүм. Әһваздан Мәшһәдә апарыб әлини бәрпа етмишдиләр. Һәлә там сағалмамыш голу бојнундан асылы вәзијјәтдә ҹәбһәјә гајытмышды. Орада ону аға Мөһсүн Рзајијә тәгдим едиб дедим: "Бу аға Сүлејмани һәм ҹәсурдур, һәм дә гүдрәтли. О, бир бригаданы асанлыгла идарә едә биләр".
Әмәлијјаты дүшүнмәси
Әкбәр Мүһаҹири
Хәбәр ҝәлди ки, Һаҹы Гасим јараланыб. Сорушдум ки, һарададыр? Дедиләр ки, бир БМП-нин алтында.
Бир нечә нәфәрлә ораја ҝетдик. Биз чатанда дедиләр ки, ону ҝеријә апардылар. Мави фургонумузла Сүсәнҝирдә ҝедиб ону ахтармаға башладыг. Әһваза ҝөндәрмишдиләр. Өзүмү Надири хәстәханасына јетирдим. Јердә чохлу јаралы варды. Һаҹы Гасими орада ҝөрдүм; әлинә вә гарнына гәлпә ҝирмишди.
Чох јаралы варды. Һәкимләрин она нә вахт бахаҹаглары бәлли дејилди, вәзијјәти дә ағыр иди. Ҝирами илә бирликдә машынымыздан бир хәрәк ҝәтирдик, һеч кимә демәдән һаҹыны машына гојуб Нефт ширкәтинин хәстәханасына јола дүшдүк. Орада она әмәлијјат палтары ҝејиндириб бирбаш әмәлијјат отағына апардыг. Һәким әввәлҹә етираз етди ки, сиз кимсиниз вә с. Лакин сонра разылашыб дәрһал әмәлијјата башлады. Отагдан чыханда јарымһушлу вәзијјәтдә дөјүш әмәлијјатынын нәтиҹәсини сорушурду.
Ҹәбһә ашиги
Әли Мүһаҹири
Бостанда баталјон командири идим. Вәзијјәт чох ағыр иди. Һаҹы Гасим бизим јүзметрлијимиздәки дүшмән истеһкамынын вәзијјәтини өјрәнмәјә ҝедәндә бир снајпер бинокллу Горјуновла сағ голунун әзәләсиндән вурмуш, ҝүллә әзәләни апармышды. Һаҹыны хәстәханаја чеврилмиш Надири отелинә апармышдылар. Бизә хәбәр вердиләр, ону ҝөрмәјә ҝетдик.
Ҝүҹлү бәдәни варды. Руһијјәси дә чох јахшы иди. Бизимлә ҝетмәк истәјирди, амма һәким иҹазә вермир, һава чиркли олдуғуна ҝөрә јарасынын иринләјәҹәјини билдирирди. Һәкимин тәкидини ҝөрүб орада командир әмриндән истифадә етдик: "Ҝәрәк галасан!"
Ертәси ҝүн, ја да о бири ҝүн ахшам вахты бир дә ҝөрдүм ки, тәмас хәттиндә ушагларын арасында ҝәзир. Дедим ки, бурада нә едирсән? Хәстәхана палтарында, јаралы һалда гачыб ҝәлмишди.
Гүдс јолу әмәлијјатында да гарнындан вә әлиндән јараланды. Ону Мәшһәдә хәстәханаја апардылар. Бағырсагларыны әмәлијјат етдиләр, әлини тикдиләр. Онда да һәмин вәзијјәтдә өзүнү Кирмана јетириб езам групујла ҹәбһәјә ҝәлмишди.
Дирәниш
Сәрдар Мүртәза Гурбани
Бостанын азадлығында он ики баталјонум варды. Мән бригада командири тәјин едиләндән сонра Сүсәнҝирдә ҝетдик, тәхминән 5 км узунлуғунда олан бир бөлҝәни мәнә вердиләр. Табелијимдә олан баталјонлардан биринин командири Гасим Сүлејмани иди, биринә дә Нурәли Шүштәри башчылыг едирди. Бу баталјонлара вермәк үчүн техники имканларымыз, силаһ-сурсатымыз јох иди. Бригада тәзә јарадылмышды; машынымыз јох иди, хөрәји Әһваздан ҝәтирирдик. Баталјонлар кәндләрә сәпәләнмишдиләр. Мәним Гасимлә достлуғум орада башланды.
Кәрбәла-5 әмәлијјатында Гасим Сүлејмани илә бирликдә Бәсрәнин 6 км-лијиндә идик. Бәсрәнин шәргиндәки чалалардан кечмәк истәјирдик. Һәрәмиз бир тәрәфдән Балыг каналы көрпүсүнүн үстүндән кечиб бирләшдик. Гасим көрпүнүн сағындајды, мән солунда. Архамызда 1 км узунлуғунда канал јерләширди. Шәхси һејәтләримиз бир-биринә чатды, орада дајандыг. Гасим Сүлејмани, мән вә Мәһәммәд Рәсулуллаһ (с) дивизијасынын командири Мәһәммәд Көвсәри 22 ҝүн чәкмәләримизи ајагларымыздан чыхармадыг. Јалныз дәстәмаз аланда бир дәгигәлијә чыхарыб-ҝејинирдик. Орада дүз-әмәлли су ичмәдик, палтарларымыз ган ичиндәјди. Ајаг үстә намаз гыла билмирдик. О гәдәр мәрми вә ракет атмышдылар ки, јеримәјә јер јох иди. Дүшмән сәнҝәрләримизи парча-парча етмишди. Буна бахмајараг, 22 ҝүн орада галдыг вә бөјүк гәләбә әлдә етдик.
Горхмаз адам
Мәҹид Бәһрами
Һәсән Багири Гасим Сүлејманијә чох етимад едирди. Мән Һәсәнә јахын идим. Бәзән бизим тәлимләримизә ҝәлиб һәр саһәдә фикир билдирдијимизи ҝөрүр, елә билирди ки, фикир саһибијик. О, Гүдс јолу әмәлијјатында Һаҹы Гасимин бригада командири олмасыны гәбул етмишди, анҹаг өзү разылашмајыб деди: "Һәләлик бу баталјонлары идарә едим, кифајәтдир".
Сонра Гасим Сүлејмани Шуш мөвгејиндә ишләмәјә башлады. Бир нечә ҝүндән сонра Һәсән мәнә деди: "Достун чох горхмаз адамдыр! Сәнин тәлимдә дедикләрини о, дөјүшдә иҹра едир".
Гасим Сүлејмани дүшмәнин зиреһли вә авиасија гүввәләринә гаршы мүбаризә тактикасыны дөјүш заманы шәхси һејәти илә бирликдә иҹра етмишди.
Јени дөјүшчүләр
Һәмидрза Мүинүддини
Һәмидијјә дүшәрҝәсиндә сәс-күјә ојандыг. 1981-ҹи илин јајы иди. Һәлә Сарәллаһ бригадасы јарадылмамышды. Чохлу ҝет-ҝәл варды. Нә баш вердијини дүз-әмәлли анламамыш бир нәфәр ҝәлиб һамыја әмр етди ки, јүк машынына минсинләр. Һирсләнир, гышгырырды. Јола дүшмәјә һазырлашдыг. Билдик ки, Кәрхәкур мүдафиә мөвгејиндә көмәјә еһтијаҹ вар; дүшмән һүҹума кечмишди.
Бу заман Гасим Сүлејмани сүрәтли мотосиклетлә ҝәлиб јүк машынынын јанында дајанды. Һәрби тәлимчи иди, һамы ону таныјырды. Мотосиклетиндән дүшмәдән шәхси һејәтә әмр верән адамдан сорушду:
– Бу ушаглары һара апарырсыз?
– Дөјүшә ҝедирик, дүшмән һүҹума кечиб, - һәмин адам тәләсик ҹаваб верди.
Һаҹы Гасим мотосиклети сахлајыб јерә енди, бир сычрајышла јүк машынынын архасына галхды, ушаглардан сорушду: "Сизин командириниз кимдир?"
Командиримизин јашы ушаглардан чох иди, узун јумру саггалы варды. Ирәли чыхды. Һаҹы Гасим ондан сорушду: "Бу ушаглар һарда тәлим кечибләр?"
Командиримиз динмәди. Чүнки һеч бир тәлим ҝөрмәмишдик. Сүлејмани суалы тәкрарлады. Ушагларын бири ҹаваб верди: "Биз тәлим кечмәмишик... бурда кечәҹәкдик".
– Енин ашағы. Әввәлҹә ҝәрәк тәлим ҝөрәсиниз, - Сүлејмани деди.
Бизи јүк машынына миндирмиш тәләскән адам етираз етди:
– Һүҹум башлајыб, ҹанлы гүввәјә еһтијаҹымыз вар.
– Тәлим кечмәмиш ҹанлы гүввә һансы ишә јарајар? – дејә Сүлејмани бизә бахыб әлавә етди: - Енин ашағы! Енин ашағы! Өзүнүзү өлүмә вермәјин! Мәлум дејил ки, бу һалда шәһид һесаб олунарсыз, јохса јох.
Бизи апармаға ҝәлмиш адам даһа һеч бир сөз демәди.
Тәзә нәфәсли бригада
Сәрдар Әбдүлһүсејн Рәһими
Гүдс јолу әмәлијјатындан сонра, һәлә јаралары сағалмамыш Голф мејданына гајытды. Һәсән Багири ону истигамәт командиринин мүавини кими Шуш ҹәбһәсинә ҝөндәрди. Шуш ҹәбһәси актив ҹәбһә иди, орада дүшмәнин атәши вә шәһидләрин сајы чох иди. Буна ҝөрә ораја Сарәллаһ адыны гојмушдулар.
Фәтһүлмүбин әмәлијјаты үчүн корпуса бир нечә јени бригаданын әлавә едилмәси гәрара алынанда Һәсән Багири деди ки, Һаҹы Гасим Гуламәли Рәшидлә вә Һаҹы Әһмәд Мүтәвәссилианла бирликдә Аббас дүзү ҹәбһәләринә ҝетмәк үчүн Голфа ҝәлсин. Әһмәд Мүтәвәссилиан Күрдүстандан јени ҝәлиб Мәһәммәд Рәсулуллаһ (с) бригадасыны јаратмышды. Орада һәр ики јени бригаданын командирләринә бир истигамәти тапшырдылар. Аббас дүзү ҹәбһәси Һаҹы Гасимә, Шавәријјә ҹәбһәси дә Һаҹы Әһмәдә верилди. Диҝәр ҹәбһәләр дә Һүсејн Хәррази вә Әбдүлмәһәммәд Рауфинежад кими диҝәр командирләрә һәвалә олунду.
Һаҹы Гасим Кирмана ҝедиб өнҹәки әмәлијјатларда иштирак етмиш бәзи гардашлары топлады, бригада јаратмаг барәдә данышды. Мән онда Зәрәнддәјдим. Бир ахшам Мәһәммәдрза Бәни-Әсәди Һаҹы Гасимдән месаж ҝәтирди; мүһүм бир мәсәлә илә бағлы Гүдс гарнизонуна топлашмағымызы истәмишди. Бу гарнизон Бәсиҹ вә корпус гүввәләринин тәлим мәркәзи иди, мүхтәлиф әмәлијјатларда иштирак етмиш, бәзиләри кирманлы ушагларын командири олмуш фәал дөјүшчүләр орада тәлим кечирдиләр.
Мән Кирмана ҝетдим. Гүдс гарнизонуна чатанда ҹәбһә ушагларынын бир нечәсини ҝөрдүм. Кәрхәнур әмәлијјатында командир олмуш вә јараланмыш Әли Мүһаҹири, һабелә Һәмид Әсҝәри, Меһди Казируни, Мәнсур Һумајунфәр, Һәсән Багири, Ҹавад Рәзм Һүсејни, Бәни-Әсәди вә Һаҹы Гасим бир отагда отурмушдулар. Һамысы мүһарибә командирләри иди. Һаҹы Гасим Кирман вилајәтинин дөјүшчүләриндән ибарәт мүстәгил бир һәрби бирләшмә јаратмағын ваҹиблији барәдә данышды. Бригаданын командирләри орада тәјин олундулар. Ондан сонра Һаҹы Гасим, Һаҹы Һәмид Әсҝәри вә Мәһәммәдрза Бәни-Әсәди илә бирликдә Әһваза ҝетдик, Кәрбәла гәрарҝаһында илкин разылыгдан сонра Докуһәјә јолланыб јарымтикили бир бинанын бир нечә блокуну тәһвил алдыг. Сонрадан Кирмандан ҝәлән дөјүшчүләр ораја јерләшиб тәлимләрә башладылар.
Кирманын јени јарадылан баталјонуна ад гојмаг үчүн мүхтәлиф тәклифләр верилди. Һаҹы Гасим Шуш ҹәбһәсиндәки Сарәллаһ истигамәтинин адыны тәклиф етди. Мүбарәк вә мүгәддәс сөз иди. Ондан сонра шәхси һејәт Сарәллаһ бригадасынын тәркибиндә ҹәбһәјә ҝөндәрилди.
Бригада командири
Сәрдар Мөһсүн Рзаји
Гасим Сүлејмани илә илк дәфә Гүдс јолу әмәлијјатындан сонра, Фәтһүлмүбин әмәлијјатындан габаг ҝөрүшдүм. Бизим дәјәрләндирмәмиз бу иди ки, Аббас дүзү вә Деһлоран бөлҝәсини азад етмәкдән өтрү он бир бригадаја еһтијаҹымыз вар. Лакин ҹәми үч бригадамыз варды. Ҹәлд ишә башлајыб он бригада јаратдыг. Ҝөрдүм ки, бир бригада да лазымдыр, онсуз мүмкүн олмајаҹаг. Әмәлијјат бөлҝәсинин шималында, Ејн-хош јүксәкликләриндән Деһлорана доғру ҝедән истигамәтдә бир нефт гујусу варды, Әзиз Ҹәфәрини һәмин бөлҝәнин гәрарҝаһ командири тәјин етмишдик. Имам Һүсејн (ә) бригадасы онун сәрәнҹамындајды, она башга бир бригада да вермәли идик. Он биринҹи бригаданын иши чәтин иди: Јүксәкликләрдән дүзә енмәли, дүшмән мөвгеләринин ичинә ҝирмәли иди. Бу бригада барәдә Һәсән Багири илә данышдым. Ҝедиб фикирләшди, тәхминән ики ҝүндән сонра ҝәлиб деди: "Кирманлы дөјүшчүләрин бир бирләшмәси вар, Гүдс јолу әмәлијјатында да иштирак едибләр. Инди Әһвазда бир мәктәбә јерләшмишләр. Гасим Сүлејмани адлы бир гардаш онлара башчылыг едир”. Дедим ки, иҹлас тәјин един.
Гасим Сүлејмани ҝәлди. Бу, онунла илк иҹласымыз иди. Тәхминән 1982-ҹи илин јанвары оларды, Фәтһүлмүбин әмәлијјатына һазырлашырдыг. Она бир нечә һәрби суал вердим. Билди ки, планымыз вар. Деди ки, мән һазырам. Сорушдум ки, бир бригада јарада биләрсинизми? Деди ки, әлбәттә јарадарыг.
Он биринҹи бригаданы јаратмағы она тапшырдым. Әмәлијјата тәхминән ики ај галырды. Бригаданы чох јахшы шәкилдә низама салыб адыны Сарәллаһ гојду.
Гасим Сүлејмани әмәлијјат заманы јүксәкликләрдән ениб Деһлоран маҝистралындан кечди вә Аббас дүзүнә ҝирди. Биринҹи вә икинҹи ҝүн ону мүһасирәјә алдылар, ҝүҹлү атәшлә сыхышдырдылар. Үчүнҹү вә дөрдүнҹү ҝүн дә ағыр дөјүш ҝетди. Нәһајәт, бригадасынын мүгавимәти нәтиҹәсиндә дүшмәнин тәзјиги азалды вә Фәтһүлмүбин әмәлијјаты уғурла баша чатды.
Бу әмәлијјатда Гасим Сүлејманинин Сарәллаһ бригадасына командирлији дәгигләшди.
Партлајышлар арасында
Сәрдар Әбдүлһүсејн Рәһими
Фәтһүлмүбин әмәлијјатында бир нечә ҝүнлүк дөјүшдән сонра үстүнлүк газаныб мөвгеји бәркидә билдик. Әмәлијјатын үчүнҹү мәрһәләсинә һазырлашанда ираглылар ҝери чәкилдиләр вә биз бүтүн һәдәфләри әлә кечирдик. Сонунҹу ҝүн Меһди Казируни илә бирликдә дүшмәнләри говурдуг. Онлар танкла, зиреһли, ағыр вә јүнҝүл машынларла гачырдылар, пијада онлара чата билмирдик. Машынлара миниб тез танкларын ардынҹа јола дүшдүк. Казирунијә гибтә едирдим; һамыдан өндә иди, она чата билмирдик. Әбу Гүрејб боғазындан кечдик. Биздән сонра Һаҹы Гасим, Һәсән Багири вә башга бир нечә нәфәр машынла ҝәлирди. Онлар автомобил әлејһинә минаја дүшдүләр, Һаҹы Гасим вә диҝәрләри машын парчаларыјла бирликдә һаваја учуб һәрәси бир тәрәфә дүшдү. Машын мәһв олса да, өзләри чох да хәсарәт алмадылар.
Атәш алтында
Доктор Сејид Мәһәммәд Һүсејни
Сарәллаһ бригадасы Бејтүлмүгәддәс әмәлијјатынын биринҹи мәрһәләсиндә илкин ирәлиләмәјә бахмајараг, өз мөвгејини бәркидә билмәјиб ҝери чәкилмәјә мәҹбур олду. Әзиз шәһидләримизин бир гисминин ҹәсәди ики истеһкамын арасында галмышды, ора дүшмәнин амансыз атәши алтында олдуғуна ҝөрә ҹәсәдләри ҝәтирмәк имкансыз ҝөрүнүрдү. Бу мәсәлә бәзи дөјүшчүләрдә бөјүк руһ дүшкүнлүјү јаратмыш, дөјүшү давам етдирмәк үчүн тәрәддүдә дүшмәләринә сәбәб олмушду.
Бир ҝүн мотосиклетлә өн хәттә ҝетмишдим. Бригада командири Һаҹы Гасим Сүлејманинин үстүачыг автомобилини орада ҝөрдүм. О, ушаглары руһландырмаға вә әмәлијјатын икинҹи мәрһәләси үчүн бөлҝәни өјрәнмәјә ҝәлмишди. Дүшмән Бејтүлмүгәддәс әмәлијјатынын нөвбәти мәрһәләсинин башлајаҹағындан горхуб һәр јери топ вә ракетләрлә ағыр атәшә тутурду. Бирдән ракетләрин бири Һаҹы Гасимин машынынын јанына дүшдү, онун вә сүрүҹүнүн әтрафыны гаты түстү вә тоз-торпаг бүрүдү. Бир нечә анлыға јеримдә донуб галдым, елә билдим ки, командир дә шәһид олду. Санијәләр ағыр өтүрдү. Нәһајәт, автомобил вә онун ики сәрнишини ҝөрүндү. Һаҹы Гасимин бәдәнинә, хүсусән дә ајағына бир нечә гәлпә дәјмишди, лакин һеч нә олмамыш кими јолларына давам етдиләр. Биз дә мотосиклетлә доланбаҹ јолда онун ардынҹа ҝедиб тәҹили јардым чадырларына чатдыг. Һаҹы машындан чәтинликлә дүшдү. Палтарлары дәлик-дешик олмушду. Достумла мән голларынын алтына ҝириб көмәк етмәк истәдик, амма гојмады, ишарә илә билдирди ки, дөјүшчүләрин әһвал-руһијјәсинә мәнфи тәсир етмәсин дејә өзүм ҝедәҹәјәм.
Икинҹи дәфә иди Һаҹы Гасимин јараланмасыны јахындан ҝөрүрдүм. Илк дәфә 1981-ҹи илин јајында Саминүләиммә әмәлијјатындан өнҹә һәрби тәлимчи олдуғу әрәфәдә әлинә ҝүллә дәјмишди. Онун сызылтысыны исә һеч вахт ешитмәмишик.
Јахшы дәрс
Сәрдар Мөһсүн Рзаји
Бејтүлмүгәддәс әмәлијјатында Гасим Сүлејманини вә онун башчылыг етдији бригаданы Кәрбәла гәрарҝаһына ҝөндәрдик. Гәрарҝаһ командири гардашымыз Әһмәд Гулампур иди. Ора Бејтүлмүгәддәс әмәлијјат зонасынын ҹәнуб ҹәбһәси иди, Сүсәнҝирд вә Һәмидијјә шәһәрләрини вә Кәрхәнур чајынын архасындакы әразиләри әһатә едирди. Биз билирдик ки, ора ән ағыр дөјүш јеридир. Чүнки ордудакы достларымыз бир ил өнҹә Нәср әмәлијјатында орада олмуш вә там гәләбә газана билмәмишдиләр. Орада дүшмән ајыг иди. Карун чајы сәмтиндә исә, әксинә, гәфил јахаланма һисс олунурду. Бу бахымдан, Кәрбәла гәрарҝаһынын табелијиндә олан бригадалары ағыр дөјүшүн ҝөзләдијини тәхмин едирдик. Бизим гүввәләримиз Карундан кечәнә гәдәр онлар Әһваз-Хүррәмшәһр маҝистралыны тутуб ҹәнуб ҹәбһәсинә гаршы тәзјиги азалтмалы идиләр.
Сарәллаһ бригадасынын тапшырығы ағыр иди. Прогноз белә иди ки, ән азы, 4-6 ҝүн ән ағыр вәзијјәтдә мүгавимәт ҝөстәрәҹәк, ејни заманда баҹардыглары гәдәр ирәлиләјиб әсир тутаҹаглар. Һәмчинин онлара тапшырылмышды ки, дүшмән гачмаг истәсә, мүһасирәјә алыб ики ҝүҹлү дивизијасыны мәһв етсинләр.
Әмәлијјат башланды. Дөјүшләр прогноза ујғун ҝедирди. Ҹәнуб ҹәбһәсиндәки дөјүшчүләр сәһәрә гәдәр ирәлиләјиб биринҹи вә икинҹи истеһкамы әлә кечирдиләр. Дүшмән ертәси ҝүндән ҹәнуб ҹәбһәсинә ағыр һүҹумлара башлады. Бәлкә дә бу гәрарҝаһын мәркәзи бригадасына Гасим Сүлејмани башчылыг едиб фәдакарҹасына мүгавимәт ҝөстәрмәсәјди, дүшмән мүдафиә мөвгејини ҝүҹләндирдијинә әмин олуб гүввәләрини башга ҹәбһәјә ҝөндәрәҹәкди. Бу ики ҹәбһә – ҹәнуб вә Карун ҹәбһәләри, әслиндә, ики ҹинаһ вә ики гол кими иди; бири зәиф чыхыш етсәјди, дүшмән өз гүввәсини о бири голда ҹәмләјиб һәр ики ҹинаһын ирәлиләмәсинин гаршысыны алаҹагды.
Гасим Сүлејманинин бу әмәлијјатда ҝүҹлү мүгавимәт ҝөстәрмәси өнәмли иди. Онлар һәм дә дүшмәни тәхминән 30 км ҝери говдулар.
Гасимин сөзләри
Сәрдар Мөһсүн Рзаји
Хүррәмшәһрин азадлығындан сонра кечирилән илк әмәлијјат Рамазан әмәлијјаты иди. Биз Бәсрәнин јахынлығына, дүшмәнин мүһүм һәрби мәркәзләринин, о ҹүмләдән 9-ҹу дивизијасынын јахынлығына гәдәр ирәлиләдик. Лакин бу әмәлијјатын үмуми үч мәрһәләсиндә мәгсәдләримизә чата билмәдик. Бу, мүһарибәнин икинҹи илиндәки илк мәғлубијјәтимиз иди. Командирләрин арасына пычапыч дүшмүшдү. Бәзиләри дејирдиләр ки, каш бригадалары дивизијаја чевирмәздик. Бунлары ешидир, ағры вә нараһатлығы тәҹрүбә едирдим.
Бүтүн командирләри топлајыб дедим: "Гардашлар, мән бу ҝеҹә өмрүмүн ән аҹы анларыны јашадым. Сизи топламышам дејим ки, ҝәлин, сәмими сөһбәт едәк: Әҝәр вурушмаг истәјирсинизсә, јенидән бир-биримизә гардашлыг әли вериб һүҹума кечәк; ким вурушмаг истәмирсә, мәним кимәсә сөјләмәјәҹәјимә әмин олуб, өз дүшәрҝәсинә гајыда биләр. Мән һансыса дивизијанын ҝери гајытдығыны һеч кимә сөјләмәјәҹәјәм”.
Буну дејәндә командирләрин бәзиси ағлады, ортаја сүкут чөкдү. Бу заман Гасим Сүлејмани ајаға галхыб сүкуту позду. О деди: "Бурадакы бүтүн гардашлар проблемләри арадан галдырмаға ҝәлибләр. Онлар сағлам шәкилдә евә гајытмаг истәмирләр, буну ајыб билирләр. Һамы Имам Һүсејнин (ә) достларындан олмаға ҝәлиб. Гардашлар ҹәбһәләрә ҝәләндә ата-аналарындан, аилә-ушагларындан кечәҹәкләринә анд ичибләр. Онлар үчүн дүнја дејә бир мөвзу јохдур. Хаһиш едирәм ки, ишинизи давам етдирин, чүнки әмәлијјатларын давамыјла бағлы гардашларын һеч биринин етиразы јохдур".
Гасимин сөзләри һамыја тәсир етди. Ондан сонра Һүсејн Хәррази ајаға галхыб охшар сөзләр деди. Вәзијјәт бүтүнлүклә дәјишди вә биз нөвбәти әмәлијјатлара һазырлашдыг.
Бахыҹы командир
Насир Төвбәјиһа
Сарәллаһ дивизијасында баталјон командири идим. Гасим Сүлејмани бизим дивизија командиримиз иди.
Бир ахшам бүтүн командирләри топлајыб гаршыдакы әмәлијјат барәдә данышды. Һәрә бир фикир билдирди. Ахырда гәрара ҝәлди ки, әмәлијјаты тәјин олунмуш заманда јеринә јетирәк.
Бир нечә ҝүн өтдү. Ушаглар һазырлашырдылар. Гәрара алынмышды ки, әмәлијјата ҝеҹә башлансын вә дүшмәнләри гәфил јахалајаг. Сыра илә јола дүшдүк. Чәкмәләримизин алтына ковролит јапышдырмышдыг ки, сәс чыхмасын. Сәма о гәдәр тәмиз иди ки, улдузлары саја билирдик. Тәсадүфән, һәмин ҝеҹә сәрин күләк дә әсирди.
Јаваш-јаваш дүшмән мөвгеләринә јахынлашдыг, тәпәләрин архасында дајаныб һүҹум әмрини ҝөзләмәјә башладыг. Бир гәдәр сонра әмр верилди. Бирдән-бирә ики тәрәфдән башымыза ҝүллә вә мәрмиләр јағмаға башлады. Мән ирәлидә гачыр, атәш ачырдым. Бирдән белимдә бир ағры һисс едиб јерә јыхылдым, һушуму итирдим. Ҝөзләрими ачанда хәстәханада идим.
Чарпајыдан галхмаг истәдим, амма баҹармадым. Јенә ҹәһд еләдим. Әлләрими галдырмаг истәдим, мүмкүн олмады. Гышгырдым: "Һәким... һәким... көмәк елә, ајаға галхым..."
Һәким јахынлашыб деди: "Сакитләш!"
- Нә баш вериб, - дејә ағлаја-ағлаја сорушдум.
Һәким башыны ашағы салыб деди:
- Тәәссүф ки, мүмкүн дејил! Гәлпә онурға сүтунунуза дәјиб, ифлиҹ олмусуз.
Бир дә истеһкамларын архасында, ушагларын јанында вурушмајаҹағыма инана билмирдим. Бу о демәк иди ки, мәним үчүн мүһарибә битди!
Бир нечә ҝүн хәстәханада галдым. Сонра јахынларым ҝәлиб мәни апардылар. Бир нечә ај евдә галдым. Ишим чарпајыда узанмаг иди. Јалныз отағын таваныны ҝөрүрдүм. Орадакы гара нөгтәләрин сајыны әзбәрләмишдим.
Апрелин орталарында гапы дөјүлдү. Һәјат јолдашым ҝедиб гапыны ачды. Гулағыма таныш сәс ҝәлди, амма дәгигләшдирә билмәдим. Бир аз сонра ичәри ҝирди. О иди; Гасим Сүлејмани мәни ҝөрмәјә ҝәлмишди. Голларыны ачыб мәни сәмими шәкилдә гуҹаглады, бир нечә дәфә өпдү.
Ишләринин чохлуғуна бахмајараг, јанымда отурду, бир нечә саат бирликдә сөһбәтләшдик. Ондан сонра јолдашыма деди: "Гәрара ҝәлмишәм ки, һәр ил новруз бајрамында ҝәлиб Насирә гуллуг едим".
Јолдашым разы олмурду, амма исрарыны ҝөрүб разылашды.
Дүз 25 ил бу иши ҝөрдү. Һәр ил новруз бајрамында Кирмана ҝәлиб ата-анасына баш чәкир, ики-үч ҝүн галандан сонра ҝәлиб мәним бахыҹым олурду; јемәк биширир, мәни һамама апарырды. Командирим јанымда олдуғума ҝөрә севинирдим, амма она әзијјәт вердијимә ҝөрә нараһат идим. Аллаһ ондан разы олсун!
Алов адасы
Сәрдар Мөһсүн Рзаји
Хејбәр әмәлијјатында дүшмәнин тәзјигини азалтмагдан өтрү Гасим Сүлејманинин ҹәсарәт вә дүшүнҹәсиндән истифадә етдик. Әмәлијјатда јахшы креатив ишләр ҝөрүлмүшдү: чалалардан кечиб Дәҹләнин о тәрәфинә чатмыш, Бағдадла Бәсрәнин әлагәсини кәсмишдик. Лакин Хејбәр адаларыны сахлаја билмәмишдик. Ираглылар бу бөлҝәјә Мәҹнун адалары дејирдиләр. Ирагын ән бөјүк нефт платформаларындан бири орадајды. Бу адалары чалаларда дүзәлтмишдиләр, гујулардан нефт чыхарырдылар. Стратежи әһәмијјәтә малик јер иди. Һәтта Имам Хомејни бујурмушду ки, адалары горумалысыныз. Лакин дүшмән ораны елә бомбардман едирди ки, мүһарибә башлајандан һеч биримиз елә ҝүҹлү атәш ҝөрмәмишдик. Бу нәтиҹәјә ҝәлмишдик ки, адаларда мүдафиә олунмагла кифајәтләнмәјәк вә һәр бир мүмкүн јолла дүшмәнин тәзјигини азалдаг.
Гасим Сүлејманини чағырдым. Ҝәлди. Рәһим Сәфәви дә орадајды. Дедим: "Гасим, сән вә Сарәллаһ бригадасы Бејтүлмүгәддәс әмәлијјатында дүшмәни Кушка гәдәр говмусуз. Истәјирәм ки, она охшар бир әмәлијјат һәјата кечирәсиз".
– Нә заман? – дејә сорушду.
– Бу ахшам, ја да сабаһ; ән ҝеҹи, о бири ҝүн.
– Кәшфијјат ишләри ҝөрмәк, шәхси һејәти ҝәтирмәк вә баталјонлары мәлуматландырмаг үчүн аз вахтымыз вар.
– Проблемимиз дә будур. Нәјин баһасына олурса-олсун, дүшмәнин тәзјигини азалтмалыјыг. Әҝәр бир иш ҝөрмәсәк, Ҹәнуби аданы итирәҹәјик. Ҝүман ки, Шимали ада да ишғал олунаҹаг вә вәзијјәт писләшәҹәк. Проблемләри билирәм, Гасим, сән вә шәхси һејәтин бу бир-ики ҝүндә ики ај гәдәр ишләмәлисиниз.
Һәмин ҝүн Рәһим Сәфәви вә Гасим Сүлејмани илә бирликдә хәритә үзәриндә вә ҝөјдән чәкилмиш шәкилләрлә еһтимали проблемләри арашдырдыг. Гасимин бу тапшырыгда ики проблеми варды: Бири заман мәсәләси иди - шәхси һејәтини тезликлә әмәлијјата һазырламалы иди; икинҹиси дә сағ-солунда һеч кимин олмамасы вә корпусун бүтүн бригада вә дивизијаларынын адада мәшғул олмасы иди. Јалныз буну деди: "Мәним үчүн истеһкам гурун".
Гуруҹулуг ҹиһады тәшкилаты вә корпусун мүһәндис-истеһкам гүввәләри һамылыгла көрпү чәкмәкдә вә диҝәр имканлар гурмагда идиләр. Бир тәрәфдән, ҹәлд истеһкам гурмалыјдыг, диҝәр тәрәфдән дә Гасим ағыр бир әмәлијјатла ирәлиләмәли, дүшмәнә тәһдид јаратмалы, истеһкамларыны тутмалы, галасына ҝириб о тәрәфдән чыхмалы иди.
Тәһлүкәли тапшырыг иди. Лакин Гасим Сүлејмани гәбул етди. Бәзи командирләр белә вәзијјәтдә онларла сәбәб ҝөстәриб бојун гачырырлар. Лакин о, гәбул едиб деди: "Ҝедиб ишә башлајырам, иншаллаһ, гардашларыма көмәк едәҹәјәм, башларына бу гәдәр атәш јағмасына гојмајаҹағам!”
Ҝетди, ҹәсарәт вә тәдбирлиликлә мүвәффәгијјәт газанды.
Интигам
Маһмуд Сәнҹәри
Хејбәр әмәлијјатында гардашым шәһид олмушду. Дүшмәнләрин һамысыны өлдүрмәк истәјирдим. Онлара гаршы гәлбимдә бөјүк нифрәт јаранмышды. Әҝәр имканым олсајды, онлары диш вә дырнағымла олса белә, парча-парча едәрдим.
Бир илдән сонра, Бәдр әмәлијјатындан габаг бејним һәлә дә интигам һавасындајды. Ушагларын биринә дедим: "Бу әмәлијјатда нә гәдәр әсир тутсан, мәнә вер. Ҝәрәк гардашымын гисасыны алым".
Бу сөз ушагларын арасында јајылды. Әмәлијјата бир нечә ҝүн галмыш мәни Арха ҹәбһә хидмәтинә јаздылар. Бунун сәбәбини өјрәнмәкдән өтрү баталјон командиримиз Әли Бинаја јахынлашдым. Деди ки, Һаҹы Гасимин ҝөстәришидир.
- Мән гумбараатанам, неҹә јәни арха ҹәбһәјә ҝедим?! - тәәҹҹүблә дедим.
- Командирин әмринә әсасән, әмәлијјатда иштирак етмәмәлисән, - дејә сакитҹә ҹаваб верди.
Нараһат олдум. Намаз вахты Һаҹы Гасими ҝөрүб өзүмү тәгдим етдим. Әввәлҹә хатырламады, сонра таныды.
- Биз Аллаһдан өтрү вурушуруг. Шәхси мәсәләләри мүһарибәјә гарышдырма, - деди, сонра меһрибанҹасына әлавә етди: - Әҝәр бу нијјәтлә әмәлијјата ҝедиб дүшмән мәрмисиндән өлсән, шәһидләрин арасында јерин олмаз.
Бәј атасы
Сәкинә Пакзад Аббаси
Јеҝанә оғлум Әлини бөјүтмәкдән өтрү чох чәтинликләр чәкмишдим. Һәјат јолдашымла гызым үч ил хәстә јатмышдылар. Евин һәм кишиси олмушдум, һәм дә гадыны. Һәр ҝүн сәһәр Әли мәктәбә ҝедирди, мән дә кәрпиҹ заводунда ишләмәјә.
Һәлә ингилаб гәләбә чалмамыш һәјат јолдашымла гызым вәфат етди. Пулумуз јох иди, ҝүнү бир чөрәклә кечирирдик. Әли дејирди ки, ана, Аллаһ бизи сынајыр.
Чох көһнә бир евдә јашајырдыг. Әлинин ҹәми бир дәст палтары варды. Ону јујанда ҝејинмәјә һеч нәји олмурду, сојугдан үшүјә-үшүјә палтарларынын гурумасыны ҝөзләјирди.
Нәһајәт, ингилаб гәләбә чалды, мүһарибә башлады. Мүһарибә заманы бир ҝүн Һаҹы Гасим ҝәлиб деди:
– Истәјирәм Әлини евләндирим.
– Әли евләнмир, - дедим.
– Евләнәр.
– О, мүһарибәдән сонра евләнмәк истәјир.
– Мән ону разы саларам.
– Әҝәр разы сала билсән, саваб иш ҝөрмүш оларсан.
Әли ҝәләндә дедим:
– Һаҹы Гасим дејир ки, евләнмәјә разылыг вермисән. Дүздүр?
– Аллаһ неҹә мәсләһәт ҝөрсә, – дејә ҹаваб верди.
– Нәзәриндә кимсә вар?
– Вахты ҝәләндә дејәрәм.
Бир нечә ҝүндән сонра билдим ки, аға Кијанинин гызыны нәзәрдә тутубмуш. Мән онлары танымырдым. Әли ҝәлинимин дөјүшчү гардашлары олан Рза вә Казимлә дост имиш. Данышыб разылашдыг вә ахшам елчи ҝетдик.
Һаҹы Гасим дә ораја ҝәлиб деди: "Бу Әли ҹанлы шәһиддир. Вар-дөвләти јохдур; һеч нәји јохдур, амма гејрәтли, тәмиз вә сәдагәтли инсандыр. Онунла евләнмәјә разысынызса, бурда дејин; разы дејилсинизсә дә дејин".
Әлишир гүлләси
Мәһәммәдһүсејн Талигани
Ијирми јашым варды. 1985-ҹи илин исти августунда кәшфијјатчы ушаглардан беш нәфәрлә бирликдә Әрвәндкәнар бөлҝәсинә ҝөндәрилдим. Ираглыларын Әрвәндин о тајындакы ҹанлы вә техники имканларыны ҝөрмәкдән өтрү мүшаһидә гүлләсинә ҝетдик. Башлары кәсилмиш хурма ағаҹларынын арасында 60 метр һүндүрлүјүндә, кисәләрлә өртүлмүш бир метал гүллә варды. Она Әлишир гүлләси дејирдиләр. Ҝөз ишләдикҹә, әтрафында һеч бир ҹанлы варлыг јох иди. Тәсадүфән, ираглылар да елә билирдиләр ки, ора тәрк олунмуш бош бөлҝәдир.
Сәһәрләр гүлләјә чыхыр, тәмиз һавада Күвејт саһилләрини дә ҝөстәрән биноклла дүшмән мөвгеләринә бахыр, гејдләримизи јазыр, ҝүнбатан чағы јерә енирдик.
Гасим Сүлејмани кәшфијјат вә информасија ишиндә чох диггәтли иди, мәлуматларын топланма просесинә чох ҹидди нәзарәт едирди. Кәшфијјат командири Һүсејн Јусиф-Илаһи вә Сарәллаһ дивизијасынын Кәшфијјат рәиси Рамазан Раҹи илә бирликдә һәфтәдә ики дәфә ораја ҝәлир, топладығымыз мәлуматлары диггәтлә өјрәнирди.
Ҝүҹлү күләкли бир ҝүндә сәһәр чағы гүлләни ҝизләдән кисәләр јелләнди вә ираглылар бизим ораја чыхдығымызы ҝөрдүләр. Бир нечә дәгигәдән сонра гүллә танк мәрмисиндән титрәди. Гүлләнин башында бешикдәки ушаг кими јелләнирдик. Бизә доғру ијирми мәрми атдылар, бири гүлләнин ортасына дәјди. Аллаһын көмәји илә јыхылмадыг, горхудан пилләләри ики-ики ениб ашағы дүшдүк.
Гасим Сүлејмани ахшам баш чәкмәјә ҝәләндә алтымызы да сәнҝәрдә ҝөрүб сорушду: "Нијә постда дејилсиз?"
Маҹәраны данышдыг. Һүсејн Јусиф-Илаһи ҝүләрәк деди: "Әҝәр бир дә сизә доғру танк мәрмиси ҝәлсә, уҹадан дејин ки, ја Һүсејн!" Рамазан Раҹи деди: "Әҝәр икинҹи мәрми атылса, дејин ки, ја Рамазан". Һаҹы да онун архасынҹа дилләнди: "Әҝәр сизи дајанмадан вурсалар, дејин ки, ја Һүсејн, ја Рамазан, ја Гасим".
Гасим Сүлејманинин үрәкләндириҹи сөзләри бүтүн горхуларымызы јох етди.
Гајғыкешлик
Маһмуд Һаҹызадә
1985-ҹи илин сон ҝүнләриндә 410-ҹу баталјонла Бәндәр-Аббаса ҝетдик. Үзҝүчүлүк тәлимини 15-20 ҝүнә битирмәк лазым иди. Гәрара ҝәлмишдик ки, далғаларла әлбәјаха олаг. Вәлфәҹр-8 әмәлијјатына бир нечә ҝүн галанда билдик ки, бу тәлимләр тәлатүмлү Әрвәнд чајыны кечмәк үчүн имиш.
Чајын кәнарында ҝејиндијимиз хиласедиҹи жилетләр бәдәнләримизи јараламышды. О вәзијјәтдә суја ҝирирдик, дузлу су јараларымызы јандырырды. Бир мүддәтдән сонра да јаралар шишиб иринләјирди.
Бир ҝүн дивизија командири Һаҹы Гасим бизә бахыш кечирмәјә ҝәлди, вәзијјәтимизи ҝөрүб нараһат олду, Һаҹы Әһмәд Әминидән сорушду: "Ушаглар үчүн бир шејә еһтијаҹыныз јохдур?"
Һаҹы Әһмәд ҹаваб верди: "Әҝәр бир гәдәр хурма олса, ушаглар јејиб енержи топласалар, пис олмаз".
Ертәси ҝүн бир Тојота Ланд Ҹруисер долу хурма ҝәлди. Машын дајананда хурмаларын ширәси јерә төкүлүрдү. Чох кејфијјәтли хурмајды.
Һаҹы Гасим Сүлејмани демишди: "Ушагларын бәдәнләри јараланыб, бәзиләринин ҝөзләри хәсарәт алыб. Мән бунларын һамысыны ҝөрдүм, амма һеч бири шикајәт етмәди".
Кешикчи
Мустафа Мүәззинзадә
Фав бөлҝәси һәссас јер иди, ҝүҹлү нәзарәтә еһтијаҹ варды. Гасим Сүлејмани орада дүшәрҝәнин кешијини чәкән бәсиҹијә демишди: "Һеч кими ичәри бурахмырсан!"
Ахшам Һаҹы Гасимлә бирликдә автомобиллә бөлҝәјә бахмаға ҝетдик. Һәмин кешикчинин јанына чатанда папагларымызы ашағы чәкдик ки, бизи танымасын. Дедик ки, ичәри ҝирмәк истәјирик. Бурахмады. Исрар етдик, јенә бурахмады. Дедик ки, Һаҹы Гасим Сүлејмани тәрәфиндән мәктубумуз вар, иҹазә вер, ҝирәк; јенә ичәри бурахмады. Ахырда папагларымызы галдырдыг. Бизи ҝөрәндән сонра иҹазә верди.
Һаҹы Гасим машындан ениб кешикчини өпдү, она тәшәккүр етди. Бу рәфтар она мәхсус иди.
Ачар
Сәрдар Мөһсүн Рзаји
Вәлфәҹр-8 әмәлијјатында ики мүһүм һадисә баш верди: Бири бу иди ки, ондан сонра корпус вә орду мүстәгил әмәлијјатлар һәјата кечирдиләр; икинҹиси дә бу иди ки, ардыҹыл шәкилдә уғурсузлугла үзләшдијимизә ҝөрә әсас дивизија командирләриндән бәзиси Әрвәнддән кечмәјә тәрәддүд едирди. Һәтта Гасим Сүлејманидән өнҹә Гүдс јолу әмәлијјатында ачар рол ојнамыш әсас дивизија командирләринин икиси деди ки, биз дөјүшчүләримизи бу әмәлијјата разы сала билмәрик. Әмәлијјатын биринҹи, һүҹумчу сырасына әлавә етмәк үчүн командирләрин һансыны сечәҹәјимизи фикирләширдик. Бу заман Гасим Сүлејмани үчүн бир пиллә дә јүксәлмә имканы јаранды; белә ки, Вәлфәҹр-8 әмәлијјатында ән мүһүм тапшырыглардан вә ачар бөлҝәләрдән бирини она тапшырдыг. О, Әрвәнд ҹәбһәсиндән кечиб Хор Абдуллаһ ҹәбһәсинә ҝирмәли вә дүшмәнин ики дивизијасыны мәһв етмәли иди. Бу ики дивизија арха-архаја дајанмышды. Јәни Әрвәндин архасында мүдафиә олунан ираглылардан ҝеридә, Фарс көрфәзинә доғру истигамәтдә башга бир дивизија да варды. Мәгсәд бу иди ки, Иран көрфәздән һүҹум едә билмәсин.
Ики дүшмән дивизијасыны мәһв етмәк чәтин иш иди. Бу, һәр биринин бирајлыг замана еһтијаҹы олан ики әмәлијјатын бир ҝеҹәдә иҹра олунмасы демәк иди. Ираг артиллеријасы да бөлҝәдәјди, ҺЈ-2 ракетләри илә Фарс көрфәзиндәки вә Харәк адасынын нефт платформаларындакы ҝәмиләримизи вурурдулар. Гасим Сүлејманинин дивизијасы Әрвәнд чајындан вә Фав шәһәриндән кечиб артиллерија базасына дахил олмалы, Фарс көрфәзинә доғру мүдафиә мөвгеји сечмиш дүшмән бригадасыны мәһв етмәли иди.
Дуа едирдим ки, она вердијим тапшырығы јахшы јеринә јетирсин. О, гыса мүддәт әрзиндә Әрвәнд ҹәбһәсини фәтһ едиб бүтүн баталјонларыны чајдан кечирди. Шәхси һејәт Фав шәһәриндән дә кечиб Фарс көрфәзи илә үз-үзә дајанмыш бригадаја һүҹум етди.
Гасим Сүлејмани әмәлијјатдан сонра мәнә деди: "Гардаш Мөһсүн, биз Әрвәнддә һүҹума кечәндә бунлар гачдылар. Һара ҝетдикләрини ҝөрмәк үчүн архаларынҹа ҝәзирдик. Бригада командиринин отағына ҝириб ҝөрдүм ки, тәләсик гачыб. Әввәлҹә топ, ракет вә диҝәр имканларыны ҝөтүрдүк, сонра мөвгејә ҝедиб гачан ҹанлы гүввәләрини мәһв етдик”.
Гасим Сүлејмани вә онун дивизијасы Вәлфәҹр-8 әмәлијјатында һамыдан уғурлу чыхыш етди.
Ҝөз јашынын ҝүҹү
Һөҹҹәтүл-Ислам Исмајыл Сәадәтнежад
Ҹүмә ҝүнләри евинә руһани вә мәддаһ ҝәлирди, аилә-ушаглары, бәзән дә гоншулары илә бирликдә рөвзә мәҹлиси кечирирди. Евиндә мәнәви аура варды. Бир нечә дәфә орада рөвзә охумаг сәадәтинә наил олмушам. Јадымдадыр, Һаҹы Гасим бир мәҹлисдә уҹадан ағлајырды. О, дөјүшчүләрә дә бу ешги өјрәтмиш, бир әнәнә кими јајмышды. Бүтүн дөјүшчүләр әһлибејтчи иди, амма етираф етмәлијәм ки, Сарәллаһ дивизијасында ахан ҝөз јашлары башга бирләшмәләрдә јох иди.
Һаҹы Гасим әзадарлығы бир мәдәнијјәт билир, баталјон командирләринә дә төвсијә едирди. Вәлфәҹр-8 әмәлијјатындан өнҹә дивизијанын далғыҹ баталјонунун командири Һаҹы Әһмәд Әминидән сорушду ки, вәзијјәт неҹәдир? Ҹаваб верди ки, чох јахшыдыр. Деди ки, нә үчүн? Ҹавабы белә олду: "Чүнки ушаглар јахшы ағлајырлар".
Бир ахшам баталјона ҝетдим. Һәзрәт Зәһранын (ә) шәһадәт ҝүнләри иди. Ушаглар сөһбәтимин әввәлиндән ахырына гәдәр ағладылар. Һаҹы Гасим бу ушаглары чох севир, ән чәтин ишләри онлара тапшырырды. О дүшүнүрдү ки, дөјүшчү ҝөз јашлары илә дүшмән мөвгејини тута, дүшмән сәнҝәрләрини әлә кечирә биләр.
Әсҝәрин ҹаны
Һүсејн Әмир Тејмури
Тәхминән 70 ҝүн сүрмүш Вәлфәҹр-8 әмәлијјатындан сонра ушаглар чох јорулмушдулар. Дөјүшчүләрин чоху ја јараланмыш, ја да шәһид олмушду.
Бир ҝүн Һаҹы Гасим мәнимлә әлагә сахлајыб ҝөстәриш верди ки, ушагларын бир групуну ирәли апарым, онун олдуғу јердә бир сәнҝәр гурсунлар. Баталјонумун ушагларыны ҝөтүрүб ҝетдим, она бир сәнҝәр дүзәлтдик. Сонра ушаглары бурахыб мәнә деди ки, сән гал.
Сәнҝәр дүзәлтдијимиз јер биздән габаг ираглыларын артиллерија әразиси олмушду. Ушаглар ҝедәндән сонра мәнә деди ки, ҝедәк ирәли.
Дүшмән мөвгеләринә доғру ирәлиләдик. Ҝөјдән долу кими ҝүллә јағырды. Катјуша ракетләри, узагмәнзилли топ вә 60 мм калибрли минаатан мәрмиләри башымызын үстүндән кечирди. Һаҹы Гасим исә о гәдәр сојугганлы иди ки, зәррә гәдәр дә горхмурду. Мән башыма дәбилгә гојмамышдым. Һаҹы Гасим мәнә деди: "Имам фәтва вериб ки, әмәлијјат заманы башыныза дәбилгә гојун".
- Сизин дә дәбилгәниз јохдур, - дејә она бахдым.
Бир папаг ҝөтүрүб мәним башыма гојду, бирини дә өзүнүн. Јолумуза давам етдик. Бизә вә әсҝәрләринә үрәји јанырды; һәмишә тапшырырды ки, ҹанынызын гәдрини билин, өзүнүзү горујун. Шәхси һејәтин ҹаны онун үчүн өнәмли вә әзиз иди.
Атадан гајғыкеш
Һәмид Шәфии
Бир ахшам Салман каналында ушагларла далғыҹ мәшгләри едирдим. Һава сојуг иди, амма башга јолумуз јох иди. Һаҹы Гасим бизә баш чәкмәјә ҝәлди. Ону узагдан ҝөрдүм: јарымпалто ҝејинмиш, папағынын ипини мөһкәм бағламышды. Јахынлашыб бизи о вәзијјәтдә ҝөрәндә сујун кәнарында отуруб ағламаға башлады. Судан чыхыб она јахынлашдым. Мәни ҝөрән кими деди:
– Сиз нә едирсиниз?!
– Өзүнүз ҝөрүрсүнүз, – дејә ҹаваб вердим.
Ҝөзләрини исланмыш үз-башымдан ајырыб ушаглара дикди. Ушаглар ҝүлүб она әл јелләјирдиләр. Ертәси ҝүн билдим ки, һаҹынын ҝөстәриши илә ушагларын саламатлығына ҝөрә ики гурбан кәсибләр. Һәм шәхси һејәтә тәшәккүр етмәк, һәм дә ушагларын тәзә әт јејиб ҝүҹләнмәсини истәјирди.
Аллаһын разылығындан өтрү иш
Аббас Гүтбәддини
Бәһмәншир чајында Кәрбәла-4 әмәлијјатына һазырлашырдыг. Бир групумуз далғыҹ тәлими кечирди, бир груп атыҹылыг вә с. Һаҹы Гасимин ораја ҝәлдијини хәбәр вердиләр. Тәлимчи тез шәхси һејәти топлајыб деди: "Диггәтинизи топлајын, биабыр олмајасыз".
Һаҹы Гасим тәлимләрә баха-баха бизә чатды. Горхурдум ки, һаҹынын гаршысында јахшы чыхыш едә билмәрәм. Бир-бир бизә бахыб тәлимчијә деди: "Ушагларын бирини сеч, нә өјрәндикләринә бахым".
Тәлимчи мәнә деди: "Палтарыны ҝејин, суја ҝир".
Горхдуғум башыма ҝәлди. Далғыҹ формасыны ҝејиниб нәзир етдим ки, проблем јаранмасын, һәзрәт Фатимеји-Зәһраја (ә) 50 салават дејәрәм.
Суја јахынлашыб далғыҹ үзҝәҹләрини ҝејиндим. Суја ҝирмәк истәјәндә тәлимчи ҝәлиб деди: "Еһтијатлы ол, һаҹынын јанында корлама".
- Аллаһа тәвәккүл! – дедим.
Дар далғыҹ ҝејими мәни нараһат едирди. Бир нечә дәфә дәрин нәфәс алыб диггәтими топладым вә суја ҝирдим. Тәлимчи нә өјрәтмишдисә, Һаҹы Гасимин јанында иҹра етдим. Сујун сојуғу јадымдан чыхмаз. Узун мәсафәни үзүб гајытдым вә төвшүјә-төвшүјә гуруја чыхдым. Һаҹы Гасим мәни тәрифләди, лакин нараһат ҝөрүнүрдү, санки нәсә демәк истәјирди. Дүшүндүм ки, јәгин, суда олдуғум бир нечә дәгигәдә бир һадисә баш вериб. Үрәкләниб она јахынлашдым, јавашҹа дедим: "Һансыса сәһвә јол вермишәм ки, нараһатсыз?"
Тәбәссүмлә мәнә бахыб деди: "Гардашым, мән кимәм ки, мәним үчүн үзәсән?! Мән кимәм ки, мәним үчүн корламајасан?! Далғыҹ формасыны әјнинә ҝејинәндә Аллаһы јанында бил, үрәјиндә де ки, Аллаһын разылығындан башга бир мәгсәдим јохдур; Аллаһдан өтрү үзүрәм вә Ондан өтрү шәһадәт истәјирәм. Һарада јашасан, Аллаһын разылығыны һәмишә биринҹи бил".
Һәмин ҝүн Һаҹы Гасимдән јахшы дәрс өјрәндим.
Миначы ушагларын шикајәтләри
Сәрдар Мүртәза Һаҹыбагири
Бир ҝүн Һаҹы Гасим мәни чағырды. Һирсли ҝөрүнүрдү; гашларыны дүјүнләмиш, алны гырышланмышды. Сорушду:
– Нијә миначы ушаглары бу гәдәр инҹидирсән?
– Һаҹы аға, мән һеч кими инҹитмәмишәм, – дејә ҹаваб вердим.
Бир кағызы мәнә сары узадыб деди: "Буну оху".
Миначы ушагларын бир гисми она мәктуб јазыб шикајәтләнмишдиләр. Мәктубда дејилирди: "Гардаш Мүртәза кәшфијјата вә әмәлијјат үчүн кечид ачмаға јахын достларыны ҝөндәрир, бизи исә дәстәк баталјонларына верир".
Һаҹы Гасим деди: "Мәктубу охујанда өлүм тәһлүкәсинә ҝетмәкдән өтрү бир-бири илә рәгабәт апаран вә "Нијә бизи өлүмә ҝөндәрмир?" дејә командирләриндән шикајәт едән ушаглара һејран галдым".
Һамы кими
Мүвәһһид Әмири
Кәрбәла-5 әмәлијјатында корпусун Гуру Гошунларынын гәрарҝаһында идим. Бу әмәлијјат әрәфәсиндә бир ҝүн достлардан бир нечәси илә бирликдә Бәсрәнин шәргинә, Балыг каналына кәшфијјата ҝетдим. Ора әмәлијјатын ән уҹ нөгтәси иди, дүшмән гүввәләри илә ҹәми бир нечә метр мәсафәмиз варды. Бир гәдәр сонра Һаҹы Гасимин орада олдуғуну билдим. Ондан сорушдум:
– Бурда нә едирсиз?! Сиз дивизија командирисиз, сизин јериз бура дејил. Бурда снајперләр вар.
– Мүвәһһид, мәҝәр мәним дивизијанын диҝәр ушагларындан нә фәргим вар ки, архада галам?! Мән дә диҝәрләри кимијәм, арамызда фәрг јохдур, – дејә ҹаваб верди.
Вәфалы командир
Сәрдар Әбдүлһүсејн Рәһими
Һаҹы Гасимлә Ҹәмшиди бир ҝүн кәшфијјат мәгсәди илә, миналанмыш бир канала ҝирдиләр. Тәхминән 2 метр һүндүрлүјүндә бөјүк канал иди, јерли адамлар мүһарибәдән өнҹә дүзәлтмишдиләр. Еһтијатла каналын ахырынаҹан ҝетдиләр. Орада бир пулемјотчу сәнҝәри варды. Ираглылар истеһкамын үстүндә отурмушдулар. Һәмин истеһкамын вәзијјәтини өјрәндиләр. Гајыданда Һаҹы Гасим өндән ҝедирди, Ҹәмшиди дә архасынҹа. Бирдән Ҹәмшидинин ајағынын алтында бир мина партлады. Һаҹы Гасим ону белиндә ҝери ҝәтириб тәһлүкәсиз бир јерә гојду. Ајағы топугдан кәсилмишди. Өзү дә јараланмышды. Гајытды. Өз мөвгејимизә чатанда һушуну итирди.
Кәшфијјат-диверсија рәиси
Әли Нәҹибзадә
Бир ҝүн мәнә деди: "Әли, ҝедәк, кәшфијјатчы ушаглара баш чәкәк".
Шәһид Казируни дүшәрҝәсиндә идик. Кәшфијјат сәнҝәринә доғру јола дүшдүк. Сәнҝәрин пилләләриндән енәндә биләјимдән тутуб деди: "Истәјирәм сәни дивизијанын Кәшфијјат рәиси кими тәгдим едим".
– Һаҹы, белә етмә, гәбул етмәјәҹәм, – дејә ҹаваб вердим.
О, исрар едирди, мәнсә разылашмырдым. Дедим ки, мән һеч вахт Һүсејн Јусиф-Илаһи, Мәһәммәдрза Казимизадә, Мәһәммәдрза Муради, Рамазан Раҹи вә Меһди Гејби кими шәһидләрин јерини тута билмәрәм.
Шәһидләрин ады Һаҹы Гасимин һалыны дәјишдирди. О деди: "Мән буну сәнә ваҹиб едирәм". Дедим: "Мән өзүмү даһа јахшы таныјырам; гәбул етмирәм".
Бирдән ҝөзләри јашла долду, мәнә деди: "Өлкәнин бу вәзијјәтиндә аға Мөһсүн имама "Гәбул етмирәм" десә, хәјанәт етмишдир. Әҝәр мән аға Мөһсүнә "Гәбул етмирәм" десәм, ҹинајәт етмишәм. Сән дә мәнә "Гәбул етмирәм" десән, һәм ҹинајәт етмисән, һәм хәјанәт!"
Даһа ағзымы ача билмәдим. Тәсдиг әламәти олараг, әлими чијнинә гојдум. О вахтдан мүһарибәнин сонуна гәдәр Сарәллаһ дивизијасынын Кәшфијјат-диверсија рәиси олдум.
Гар ичиндә
Һәмид Шәфии
Хурмалын азадлығы заманы Һәләбчә дағларыны гар өртмүшдү. Он беш нәфәрлә бирликдә кәшфијјатдан гајыдырдыг. Бир јерә чатанда ушагларын чоху сағ тәрәфдән ҝетмәк истәјирди, амма һаҹы разы дејилди; фикри бу иди ки, дүз даға чыхыб о тәрәфә кечәк. Сағ тәрәфдән ҝедәндә јол гысалырды, амма дүшмән ораны ракетлә вурурду; үстәлик, учгун тәһлүкәси дә варды. Ушаглар јорғунлугдан сағдан ҝетмәк истәјирдиләр. Һаҹы етираз етмәди, анҹаг деди ки, өзү дағдан ҝедәҹәк. Хәтрини чох истәдијимә ҝөрә мән дә онунла ҝетдим. Гырх беш дәгигә үзүјухары чыхдыг. Дағын архасыны тәхминән үч метр һүндүрлүјүндә гар өртмүшдү. Ағыр-ағыр һәрәкәт едирдик. Ики јүз метр ирәлиләјәндән сонра һаҹы гарын үстүндә отурду. Үзү бир гәдәр саралмышды. Мән горхдум, сорушдум ки, нә олду?
- Һәмид, даһа баҹармырам, - деди вә тәәҹҹүбләндијими ҝөрүб әлавә етди: - Инди јадыма дүшдү ки, 24 саатдан чохдур һеч нә јемәмишәм; тагәтим галмајыб.
- Инди нә едәк?
- Бејним әмр едир ки, һәрәкәт елә, амма ајагларым сөзүмә бахмыр, - зәиф сәслә деди.
- Һәмид, сән дүз ирәлилә, дағдан ашағы сүрүш. Ушаглара чатанда де ки, ҝәлсинләр...
Сөзүнү битирмәјә гојмадым.
- Һава гаралыр. Сәни бурда тәк гоја билмәрәм. Белимдә апараҹам.
– Јох, апара билмәзсән.
Мән исрар едирдим, о исә разылашмырды. Ахырда дедим:
– Һаҹы, сән Аллаһ, ајаға галх, ҝедәк.
Севҝи долу бахышла мәнә бахды, әлини галдырыб деди:
- Әҝәр әл бојда чөрәк олсајды, јејиб галхардым.
Буну дејәндә санки бејнимдә гығылҹым јаранды. Јадыма дүшдү ки, дар ҝүндән өтрү балон ҝөдәкҹәмин ҹибинә ләбләби вә кишмиш төкмүшәм. Үзүм ҝүлдү. Әлими ҹибимә салдым, селлофаны чыхарыб она узатдым. Ҝөзләринәишыгҝәлди, селлофаны ала-ала деди:
- Чох вәфасызсан, Һәмид, ләбләби илә кишмиши јејә-јејә ҝәлирсән, сәсини дә чыхармырсан, мәнсә бурда аҹындан өлүрәм!
- Јох, валлаһ...
Гарлы дағын башындакы о ҝүлүшүнү инди дә хатырлајырам. Ләбләби вә кишмиши јејә-јејә мәни әлә салырды. Өзүнә ҝәләндән сонра бир гәдәр гар ҝөтүрүб ағзына гојду, сонра дизи үстә галхыб әли илә јавашҹа синәмә вурду.
- Чәкил, Һәмид, галаны мәнликдир!
Ијирми дәгигәдән сонра дағын кәнарына чатдыг вә орадан үзүашағы сүрүшдүк.
Кәшфијјат
Мәһәммәдәли Намазиан
Вәлфәҹр-10 әмәлијјатындан ики ај өнҹә Әһваздан гәрбә ҝетдик. Ертәси ҝүн Сарәллаһ дивизијасынын командири илә бирликдә кәшфијјата ҝедәҹәкдик. Сајымыз чох иди. Бир нечә машынла Дезлијә гәдәр ҝетдик, орада машындан ениб јолун галанына пијада давам етдик. Гар һәр јери өртмүшдү. Бир сыра илә һәрәкәт едирдик. Кәшфијјатчы ушаглар өндән ҝедирдиләр. Ираглыларын ҝөрдүкләри бөлҝә иди, ҝөзләјиб ахшам јола дүшдүк. Һаҹы Гасим дә ирәлидәјди. Сәһәрә јахын чатдыг. Һәмин ҝүн бир гәдәр әтрафы өјрәндик. Ҝүнорта Дезлијә доғру гајыданда дүшмәнин ҝөрдүјү бир бөлҝәјә чатдыг. Тәләсирдик. Һәмин һәссас бөлҝәдән кечиб бир јолајрыҹына чатдыг. Һәмид Шәфии деди: "Ҝәрәк бу тәрәфдән гајыдаг". Дивизијанын Кәшфијјат рәиси Әли Нәҹибзадә исә деди: "О тәрәфдән ҝетмәлијик".
Мән әмин идим ки, Нәҹибзадәнин ҝөстәрдији истигамәт дүзҝүндүр. Ахырда деди ки, ики дәстә олаг. Бир груп Һаҹы Гасимлә бирликдә о јолдан ҝетди, бизсә бу бири јолдан.
Һаванын ала-торанлығында Нәср ҹиһадынын сәнҝәринә чатдыг. Чох аҹмышдыг. Гарда јол јеримәк чәтиндир, адам чох енержи сәрф едир. Бәзи јерләрдә гар чаланын үстүнү өртмүшдү; ким кечирдисә, чалаја дүшүрдү, чыхмаг чәтин олурду. Мән Һаҹы Гасимин дә олдуғу о бири група ҝөрә нараһат идим. Ҝеҹикмишдиләр. Аллаһ билир ки, онлар ҝәләнә гәдәр нә гәдәр нәзир-нијаз етдик.
Бир саатдан сонра ҝәлдиләр. Онлар да чох аҹмышдылар. Ушаглардан бир нечә печенје алыб онлара апардым. Һаҹы Гасимин әлләри елә донмушду ки, печенјени ача билмирди.
Командирин белиндә
Әли Нәҹибзадә
Вәлфәҹр-10 әмәлијјатында тамамилә гарла өртүлмүш 8 км-лик бир јол варды. Бу јол Сорен сәрһәд дағларындакы Вешкинав дәрәсинә гәдәр давам едирди. 1988-ҹи ил, февралын 29-у иди. Дәрәјә доғру ҝетдијим јердә бир нәфәрин гарын ичиндә отурдуғуну ҝөрдүм.
– Аға, галх, ҝедәк, бәдәнин донар, – дедим.
Бир сөз демәди, мән дә јолума давам етдим. Ирәлидә башга бир нәфәрин дә отурдуғуну ҝөрдүм. Она да дедим ки, гардаш, галх, бәдәнин донар. О да һеч бир сөз демәди. Јолда белә ики-үч нәфәр ҝөрдүм. Ахырда Мәләххор јүксәклијинә галхдым. Һаҹы Гасим сәнҝәрдәјди. Сәнҝәрин әтрафындакы адамларын арасындан кечиб ичәри ҝирдим. Һаҹы Гасим Сејид Ҹавад Һүсејни илә бирликдә бир нәфәри масаж едирди. Она салам вердим. Мәнә деди:
– Әли, јолда кимсә галмајыб?
– Галыб, һаҹы, ушагларын ики-үчү мәрми ҝәтирирди. Сојугдан бүзүшүб отурмушдулар, дедим ки, һәрәкәт етсинләр, – дејә ҹаваб вердим.
Һаҹы Гасим бир нечә нәфәри онлары хилас етмәјә ҝөндәрди. Масаж етдикләри адам ајылды. Бир нәфәр ону 2 км-лик гарлы јолла тәҹили јардым мәнтәгәсинә апармалы иди. Һаҹы Гасим ону белинә гојуб јола дүшдү.
Командир әмри
Әләкбәр Һәсәнзадә
Вәлфәҹр-10 әмәлијјаты битди. Дивизија командири Һаҹы Гасим дөјүшчүләринә мүраҹиәт едәрәк билдирмишди ки, азад едилмиш Хурмал вә Һәләбчә шәһәрләриндә әһалинин әмлакына тохунмасынлар. Орада тојуг-ҹүҹә, гојун вә инәк чох иди. Һаҹы Гасим әмр етмишди ки, кимсә бир шеј јемәсин, әһалинин тојуг вә гојунларына әл вурмасын. Демишди ки, хараб олан гидалары јејиб пулуну мағазаја гоја биләрсиниз, хараб олмајан шејләрә исә тохунмаға һаггыныз јохдур. О тапшырмышды ки, ким белә бир иш ҝөрсә, ҹәбһәдән говулаҹаг.
Командир, јохса дөјүшчү
Мәсуд Һүсејнчари
Мүһарибәнин сон ҝүнләриндә, 598 сајлы гәтнамә гәбул едиләндән сонра Сәддам үстүнлүк әлдә етмәјә үмидлә ҝениш һүҹума кечди. Әһваздан 100 км узаглашмыш танклары јенидән низамлы шәкилдә шәһәрин 25 км-лијинә ҝәлди.
Гасим Сүлејмани әлинә силаһ ҝөтүрүб ади бир дөјүшчү кими вурушурду. Мән силаһы ондан алыб дедим: "Сизин ишиниз командирликдир. Вурушмағы биз әсҝәрләрә һәвалә един".
Дүшмәнин јенидән ирәлиләдији һәмин ҝүнләрдә тәдбирли давранды, дүшмән чатмаздан өнҹә бир нечә көрпүнү партлатды; дүшмән дә јолуну Бәсрәјә доғру дәјишмәјә мәҹбур олду.
Диггәт: Хәбәрдән Истифадә Етдикдә Мәнбәјә Истинад Лазымдыр!