Әһли-Беjт (әлеjһимус сәлам) – Хәбәр Аҝентлиjи АБНА-нын Мәдәниjjәт Бөлүмү: Гаршыныздакы бу jазы “Ешгин тәҹәлласы” адлы китабдан игтибас едилиб.
Әввәли өтән бурахылышымыздадыр.
Шәһид Тәҹәллаjи Хеjбәр әмәлиjjаты барәдә
Бисмиллаһир-Рәһманир-Рәһим. Ла һәвлә вә ла гуввәтә илла биллаһил-әлиjjил-әзим.
Ислам Ингилабынын Бөjүк Рәһбәри вә Али Баш Командан һәзрәт Имам Хомеjниjә, һөрмәтли шәһид аиләләринә, Ислам ингилабынын шәһидләринә, хүсусән дә Мәҹнун адаларында бөjүк гәһрәманлыг ҝөстәрмиш Хеjбәр шәһидләринә сонсуз саламлар олсун!
Хеjбәр әмәлиjjатындан бир илә jахын вахт өтүр. Бу әмәлиjjат Рамазан әмәлиjjатындан сонра, Ислам Республикасынын стратежи дәjишиклиjи заманы баш тутмушдур. Бу jени стратеҝиjа гысамүддәтли, һабелә Мүслим ибн Әгил вә Вәлфәҹр кими узунмүддәтли әмәлиjjатларла давам етди вә Хеjбәр әмәлиjjаты илә сонланды. Мүбалиғәсиз демәк олар ки, бу әмәлиjjат дүнjанын сиjаси тарихини, сиjаси-һәрби ҝедишини дәjишдирди. Хеjбәр әмәлиjjатынын неҹә әһәмиjjәтли олдуғуну дәрк етмәк үчүн реҝионун сиjаси вә һәрби вәзиjjәти барәдә бир гәдәр мәлумат вермәк истәjирәм.
Орта Шәрг бөлҝәси гәдимдән бәри ҹоғрафи бахымдан ики шәрг вә гәрб суперҝүҹү арасында бөлүнүб вә бу бөлҝү онларын арасында ҝүҹ балансы jарадыб. Лакин сон дөнәмләрдә шәрг суперҝүҹү олан Совет Иттифагынын Мисирдәки мөвгеjи зәифләди, бунун ардынҹа бу мүһарибәдә Ираг Америкаjа jахынлашды, ән мүһүмү, Ислам ингилабындан сонра Иран һәр ики суперҝүҹүн әлиндән чыхды вә бир нечә илдир мүбариз Әфганыстан халгы да ССРИ әлеjһинә мүбаризәjә башламышдыр. Һәрби вә игтисади мөвгеjи, хүсусән дә зәнҝин енержи гаjнаглары мәлун шаһын дөврүндә Иранла Ираг, һабелә Мисирлә Исраил арасында гаршыдурмаjа сәбәб олуб, сонда Ливан мәсәләләри ортаjа чыхыб. Демәк олар ки, бу просес сон онилликләрдә Американын хеjринә тамамланыб. Јалныз Иран һәр ики суперҝүҹдән мүстәгил шәкилдә өз аjағы үстә даjанмышдыр.
Статистикаjа әсасән, дүнjа нефтинин 57 фаизи вә дүнjа газынын 25 фаизи бу реҝиондан тәмин олунур. Јалныз бунун өзү ики суперҝүҹ арасында сиjаси гаршыдурмалара, сиjаси-һәрби мүдахиләләрә ән бөjүк сәбәб олмушдур.
Бөлҝәдә һәjата кечирдиjимиз һәрби әмәлиjjатларын ҹоғрафиjасыны дәгиг ҝөстәрмәк үчүн Иран-Ираг сәрһәдләри вә онун үмуми вәзиjjәти барәдә хәритә үзәриндән мәлумат вермәли, сонра әмәлиjjаты үмуми шәкилдә шәрһ етмәлиjәм.
Ҝөрдүjүнүз бу хәритә Иранла Ирагын хәритәсидир. Бу нөгтәләр сәрһәд хәттидир; ҹәнубдан башлаjыб Иранын гәрбинә вә шимал-гәрбинә гәдәр давам едир. Бубиjан вә Мәҹнун адаларынын, Фав jарымадасынын, Фарс көрфәзи реҝионунун, стратежи Бәсрә-Бағдад-әл-Имарә маҝистралынын хүсуси әһәмиjjәтинә ҝөрә, Рамазан әмәлиjjатындан сонра бу план үзәриндә ишләнди вә нәһаjәт, 1984-ҹү илин мартында Аллаһ-Тааланын лүтфүнә вә Ислам дөjүшчүләринин иман вә фәдакарлығына инамла Ирагын нефтлә зәнҝин олан бу бөлҝәсиндә, Күвеjт вә Әрәбистана ҝедән стратежи Бәсрә-Бағдад-әл-Имарә маҝистралында ишләр башланды.
Бу реҝионун игтисади вә ҹоғрафи әһәмиjjәтинә ҝәлинҹә исә, стратежи Бәсрә маҝистралыны әлә кечирмәjи, ики дүшмән гошунуну бир-бириндән аjырмағы геjд етмәк лазымдыр. Бу исә сонда һәр икисинин мәһвинә вә даһа өнәмлиси, Ирагын нефт платформаларына нәзарәт етмәjә сәбәб олаҹагды. Хәритәдә ҝөрдүjүнүз бу һиссә Һур әл-Һүвеjзә батаглыгларындакы Ҹәнуби Мәҹнун, бу да Шимали Мәҹнун адаларыдыр. Адаларын саһәси өнәмли деjил, өнәмли олан будур ки, Ирагын нефт еһтиjатларынын алтыда бири бу адаларда jерләшир, онлары әлә кечирмәк сиjаси вә глобал бахымдан Сәддамын сон мәғлубиjjәти үчүн һәлледиҹи рол оjнаjа биләрди.
Мәсәләнин даһа да аjдынлашмасы үчүн о дөврүн сиjаси вәзиjjәтинә бир дә тохунмаг истәjирәм. Хариҹи хәбәр аҝентликләринин әсас функсиjасы информасиjа һүҹумлары илә Ирана гаршы иҹтимаи рәj jаратмаг вә Иранын Фарс көрфәзиндә гәти гәләбә чалдығы тәгдирдә АБШ-ын һәрби мүдахиләсинә зәмин һазырламаг иди. Онлар бу тәблиғатла Ираны мүһарибә, Ирагы исә сүлһ тәрәфдары кими гәләмә верирдиләр.
Әҹнәби муздурларынын тәкид етдиjи әсас мәсәлә бу иди ки, Иранын һүҹум едәҹәjи тәгдирдә Ираг тәрәфи бу һүҹумлары дәф едәҹәк. Онлар белә дезинформасиjаларла, сиjаси вә һәрби һүҹумларла Ираны фикриндән дашындырмаға чалышырдылар. Иран исә илаһи вәзифәjә вә Ислам стратеҝиjасына әсасланараг, Ислам вәтәнини, Исламы вә Гураны мүдафиә етмәк үчүн һеч заман белә тәблиғатлардан горхмаjыб вә горхмур. Одур ки, һәмин стратежи бөлҝәдә ҝениш һәрби һүҹум башланды.
Мәҹнун адаларында баш тутмуш һүҹум үч һазырлыг әмәлиjjатындан вә бир әсас әмәлиjjатдан, үч истигамәтдән әл-Үзеjр, әл-Гәрнә сәмтинә вә сонра әл-Беjзәjә доғру һүҹумдан ибарәт иди. Әмәлиjjатын биринҹи ҝүнүндә Ислам дөjүшчүләри әл-Гәрнә, әл-Үзеjр вә әл-Беjзә истигамәтләриндә стратежи Бәсрә маҝистралыны үч ҝүн бағлаjа билдиләр вә дәстәк һүҹумларындан истифадә едәрәк елә биринҹи ҝеҹә Мәҹнун адаларыны әлә кечирмәк үчүн әсас әмәлиjjат башланды, чох аз итки вермәклә вә чохлу әсир тутмагла мәгсәдләринә наил олду.
Ислам дөjүшчүләринин Имам Хомеjнинин пеjғәмбәрҹәсинә рәһбәрлиjиндән илһам алан, Аллаһа тәвәккүллә вә Кәрбәла зиjарәтинә ешглә баш тутан гәләбәси балансы позду, Иранын һүҹум едәҹәjи тәгдирдә мәғлуб олаҹағыны вә бөjүк игтисади-сиjаси проблемлә үзләшәҹәjини сөjләjән информасиjа шәбәкәләри бир-бир суперҝүҹләрин нараһатлыгларыны ишыгландырмаға башладылар. Бу хәбәрләрин ән өнәмлиси Фарс көрфәзи өлкәләринә едилән хәбәрдарлыглар иди. Тәблиғат апарылырды ки, Иран гәләбә чалса, Күвеjт, Әрәбистан вә Фарс көрфәзинин әсас һиссәси тәһлүкә алтына дүшәҹәк. Онлара бир нөв һазырлыг тапшырығы верилирди вә бунун өзү онларын горхусунун вә Ислам дөjүшчүләринин гәләбәсинин бөjүклүjүнү ҝөстәрир. Әҝәр о дөврүн хәбәрләринә вә сиjаси мүһитинә диггәтлә нәзәр салсаг, ҝөрәрик ки, үмуми хәбәрләр Ислам дөjүшчүләриндән горху вә онларын гәләбәси барәдәдир. Әлбәттә, адәт үзрә, хариҹи медиа шәбәкәләриндә Ирагын Мәҹнун адаларыны jенидән әлә кечирдиjинә, jахуд әлә кечирмәк үчүн ҝүҹлү гошун ҝөндәрдиjинә даир зиддиjjәтли хәбәрләр дә jаjылырды.
Бурада өнәмли мәсәлә ҹинаjәткар суперҝүҹләрин етирафларыдыр. “Американын сәси” радиосу хәбәр верди ки, Ирандакы хариҹи дипломатлар бу әмәлиjjатын һәрби вә тактики бахымдан мүстәсна бир әмәлиjjат олдуғуну етираф етмишләр. Бу, гардашларымызын фәдакарлығынын нәтиҹәси олан һәрби-тактики үстүнлүjү ҝөстәрир.
“Американын сәси” радиосу вә “Вашингтон Пост” гәзети 24 март 1984-ҹү илдә АБШ президенти ҹәнаб Реjгана верилән хәбәрдарлығы дәрҹ етди. Орада деjилирди: "Ҹәнаб Реjган! Бу ҝүн бүтүн иҹтимаи рәj Кремлә вә Советләрә меjилләниб. Өз арханыза бахын, Ираны вә Аjәтуллаһ Хомеjнини ҝөрүн. Онлар сиjаси бөлҝүдә үчүнҹү ҝүҹ кими Икинҹи дүнjа мүһарибәсиндән сонракы ҹоғрафи-сиjаси балансы позурлар. Бу, АБШ хәбәр аҝентликләринин өз етирафлары вә әслиндә, Америка халгынын өз дөвләт башчыларына бир хәбәрдарлығыдыр ки, jенә Хеjбәр әмәлиjjатынын әһәмиjjәтини ҝөстәрир.
Бу әмәлиjjатда бариз мәсәлә адаларын әлә кечирилмәси вә Ислам гүввәләринин стратежи Бәсрә маҝистралынын 5 км-нә чатмасыдыр. Бу исә Иранын әмәлиjjат кечирмәjә вә jени һәрби тәҹрүбәләр газанмаға гадир олмадығына даир сәрсәмләрә ҹавабдыр. Биз бу тәҹрүбәләри кечмиш дөрд илин тәҹрүбәләри илә бирләшдириб ҝәләҹәкдә Сәддамын там вә гачылмаз мәһви үчүн даһа jахшы планлар һазырлаjа биләҹәjик.
Башга бир мәсәлә имканлардан истифадә едиб Һур ҝөлүндән кечмәк иди. Бу да әмәлиjjатын бариз мәгамларындандыр. Хәритәдә ҝөрдүjүнүз кими, бу батаглыг әразиләр һәрби-тактики бахымдан кечилмәз бөлҝәләрдир вә дүнjанын классик ордулары тәрәфиндән әмәлиjjата jарарсыз саjылыр. Һеч кимин ағлына ҝәлмәзди ки, мүасир тарихдә дөjүшчүләр пеjда олуб өз фәдакарлыглары, ҹәсарәтләри вә креатив фикирләри илә бу батаглыглардан кечә вә стратежи Бәсрә-Бағдад маҝистралыны тута биләрләр.
Ираг һөкумәти әмәлиjjатдан өнҹә билдирмишди ки, Иранын һүҹум едәҹәjи тәгдирдә кимjәви силаһлардан ҝениш истифадә едәҹәjик. Бу да баш верди. Онлар төрәтдикләри бүтүн ҹинаjәтләриндән бөjүк бир ҹинаjәтә әл атдылар, Ҹеневрә Конвенсиjасыны тапдаjараг Шәргин вә Гәрбин һәдиjjә вердиjи кимjәви силаһларла хүсусән Мәҹнун адаларындакы вә онун әтрафындакы Ислам дөjүшчүләрини даjандырмаға чалышдылар. Бу һүҹумлардан әсас хәсарәт алан исә Һур бөлҝәсиндә jашаjан мүлки әһали олду. Онларын ҝөзләдиjинин әксинә олараг, Ислам ордусу нәинки мәғлуб олмады, әксинә, дөjүшчүләр бу һадисәләрдән руһландылар, кимjәви силаһлара мәһәл гоjмадан өз ганлары, гәһрәманлыглары вә мүгавимәтләри илә сәнҝәрләрини горудулар.
Бу әмәлиjjатда башга бир мәсәлә jени метод вә техникалардан истифадә иди. Бунларын ән өнәмлиси дүнjанын һеjрәтинә сәбәб олан Хеjбәр көрпүсү олду.
“Вашингтон Пост”ун jаздығына әсасән, Гәрбин һәрби експертләри етираф едирләр ки, Иран тәрәфиндән салынан 13 км-лик бу көрпү мүасир мүһарибәләр тарихиндә мисилсиз бир шеj вә классик ордуларын ҝәләҹәкдә истифадә етмәли олдуғу тәҹрүбәдир.
Бу әмәлиjjатда ән бариз, өнәмли вә талеjүклү мәсәлә дөjүшчүләрин фәдакарлығы иди. Дүшмән адалара тәхминән бир милjон ики jүз мин топ вә ракет мәрмиси атдығына ҝөрә, демәк олар ки, һәр 20 см-ә бир мәрми сәрф олунмушду. Ислам дөjүшчүләри бу мәрми jағышыны әлә салыб деjирдиләр ки, адалар мәрмиләрин һесабына ағырлашмышдыр.
Бүтүн бунлара бахмаjараг, Ислам дөjүшчүләри Имам Хомеjнинин мүраҹиәтини онун һөрмәтли нүмаjәндәси ҹәнаб Һашими Рәфсәнҹани тәрәфиндән алдылар. Әзиз имам буjурмушду, дөjүшчүләрә деjин ки, бу әмәлиjjатда Һүсеjн кими вурушсунлар. Бу үммәтин өвладлары Зәһра өвлады олан Имам Һүсеjнин (ә) фәрjадыны бүтүн вүҹудлары илә һисс етдиләр, ешитдиләр, онун өвлады олан үммәт имамынын – бүтгыран Хомеjнинин чағырышына гошулдулар, сон дамла ганларына, сон нәфәсләринә, сон патронларына гәдәр дирәниш ҝөстәрдиләр. Дүшмән бүтүн гүввәләри илә, дишинә гәдәр силаһланмыш тәхминән 360 баталjонла Мәҹнун адаларыны ҝери алмаға ҝәлмишди, анҹаг чохлу иткиләрдән сонра да Ислам дөjүшчүләрини орадан чыхара билмәди. Бу мәсәлә вә бу мәрһәлә, әслиндә, ганын силаһ үзәриндә гәләбә ҝүҹүнү нүмаjиш етдирди.
Ирага jерләшмиш хариҹи һәрби мүшавирләрин өзләри дә етираф етдиләр. Бу, иншаллаһ, Ислам дөjүшчүләринин амансыз дөjүш тарихинә геjд олунасы вә Исламын күфрә гаршы илк гүдрәт нүмаjиши олан Чәззабә әмәлиjjатындан сонра нөвбәти ибрәтли амил олду. Ислам дөjүшчүләри сүбут етдиләр ки, ган хәнҹәрә галиб ҝәлир, Америка, бөjүк ҹинаjәткарлар вә Совет Иттифагы Ирага һәдиjjә вердикләри силаһларла Ислам дөjүшчүләрини руһдан сала, һәтта бир аддым да өз мөвгеләриндән ҝери гова билмәjәҹәкләр.
Бәс бу әмәлиjjатын глобал вә сиjаси нәтиҹәләри нә олду? Мәҹнун адаларындакы гәти гәләбәдән сонра дүнjа бүтүн гүдрәти, мүхтәлиф имканлары вә тәблиғаты илә бирликдә горхуjа дүшдү вә Фарс көрфәзи өлкәләрини ҝүҹләндирмәjә башлады. Тәртиб етдиjим статистикаjа ҝөрә, Хеjбәр әмәлиjjаты Фарс көрфәзи реҝионунда jени силаһ базарынын jаранмасына сәбәб олду. Мән бир нечәсини мөһтәрәм тамашачыларын диггәтинә чатдырырам ки, бу гәләбәнин бөjүклүjү аjдын олсун.
Хеjбәр әмәлиjjатындан сонра АБШ тәрәфиндән Ирага Бразилиjа истеһсалы олан танклар вә ССБ ракетләри, һабелә 45 бөjүк һеликоптер ҝөндәрилди, Әрәбистана 400 әдәд Стинҝер дашынан зенит-ракет комплекси верилди. Бу, Иранын әзәмәтини вә Американын ондан горхдуғуну ҝөстәрир. Онларын вә тәjjарәләрин Әрәбистана сатышына әсас сәбәб Ислам Республикасынын тәjjарә вә пилотларынын шәһадәт әмәлиjjатларындан горхуjду.
Һабелә Әбу Дабидә ракет базаларынын jарадылмасы, Оманда Һава Һүҹумундан Мүдафиә системләринин гурашдырылмасы, Инҝилтәрә, Бразилиjа, Франса вә Исвеч тәрәфиндән Фарс көрфәзи өлкәләринә чохлу силаһын сатылмасы, Фарс көрфәзиндә вә Әрәбистанда Америка авакслары васитәсилә даһа ҝениш һава мүһафизәсинин тәшкил едилмәси дә бу саһәдә ҝөрүлмүш ишләрдәндир.
Иран бу гәләбәләрлә глобал вә реҝионал мигjасда сиjаси үстүнлүк газанды. Хариҹи һеjәтләр беjнәлхалг мүнасибәтләр гурмаг, игтисади-сиjаси мүгавиләләр бағламаг үчүн Ирана доғру ахышдылар. Статистикаjа ҝөрә, 1984-ҹү илин 28 декабрына гәдәр реҝионда сүлһүн бәргәрар едилмәсиндән вә Иранла Ираг арасында барышыға наил олмагдан өтрү 50 өлкә тәрәфиндән 474 тәшәббүс ҝөстәрилмишдир. Мән күтләви информасиjа васитәләриндә адлары кечән бу иттифаг, комиссиjа вә иҹласлары сыраjла тез саjаҹағам ки, мәсәлә аjдын олсун:
Бирләшмиш Милләтләр Тәшкилатынын Тәһлүкәсизлик Шурасынын парламентләр иҹласы (01.06.84), jедди әрәб өлкәси башчыларынын Лондонда кечирилән игтисади иҹласы (07.06.84), Көрфәз Әмәкдашлыг Шурасы өлкәләринин Хариҹи ишләр назирләринин топлантысы (15.06.84), Көрфәз Әмәкдашлыг Шурасы өлкәләринин Мүдафиә назирләринин иҹласы (23.06.84), беjнәлхалг сүлһ вә тәһлүкәсизлик бахымындан мүһарибәнин тәсирләринин арашдырылмасына даир Бағдадда кечирилән конфранс (08.07.84), Әрәб Өлкәләринин Парламентләр Бирлиjинин топлантысы (18.07.84), Ислам Конфрансы Тәшкилатынын Сүлһ комиссиjасы (18.07.84), Әрәб Лигасы назирләринин jеддинәфәрлик комиссиjасынын иҹласы (26.08.84), Көрфәз Әмәкдашлыг Шурасы өлкәләринин Хариҹи вә Мүдафиә назирләринин мәхфи иҹласы (18.09.84), Көрфәз Әмәкдашлыг Шурасы өлкәләринин Хариҹи ишләр назирләринин биринҹи мүавинләринин иҹласы (24.09.84) вә Әрәб Лигасынын иҹласы (24.09.84).
Бунлары садаламагла демәк истәjирәм ки, бу гәләбәнин бөjүклүjү дүнjаны сүлһ истигамәтиндә тәлатүмә салмышдыр. Лакин бунларын Иранла Ираг арасында сүлһүн тәмин олунмасына чалышмаларынын әсас мәгсәди реҝионун сиjаси ҹоғрафиjасынын, нефт еһтиjатларынын, хүсусән дә Бағдадын ҹәнуб бөлҝәсинин, икинҹи ән бөjүк тиҹарәт вә сәнаjе шәһәри олан Бәсрәнин әһәмиjjәти иди. Онлар дүшүнүрдүләр ки, Иран Бәсрәни әлә кечирсә вә Ирагы мәғлуб етсә, әрәб өлкәләри дә зәифләjиб дағылаҹаг. Буна дәлилләри, әсасән, Ислам ингилабы хәттинин реҝион халглары арасында артан нүфузуjду. Горхмаларына сәбәб олан ән үмдә амил будур вә империализмин реҝионда нүфуздан дүшмәсинә бу сәбәб олмушдур.
Мәсәләнин сиjаси, һәрби вә игтисади ҹәһәтләриндән данышыб бу гәһрәманлығы етмиш төвһид ордусунун фәдакарларындан данышмамаг дүз олмаз. Бу әмәлиjjатда иштирак едән вә адәт үзрә, Исламын һүҹумчу дивизиjаларындан олан һәрби бирләшмәләрдән бири дә Исламын вә геjрәтли Азәрбаjҹан халгынын фәхри олан Ашура дивизиjасыдыр. Дөрдиллик мүгавимәт әмәлиjjатлары боjунҹа Ашура дивизиjасынын гәһрәманлыглары һәр кәсә бәллидир. Лакин бу дивизиjанын, һабелә һәзрәт Рәсул (с) вә Әли ибн Әбу Талиб (ә) дивизиjаларынын – бу ики дивизиjанын һәр бири өз командирини Аллаһ jолунда гурбан вермишдир - гәһрәманлыглары гәләбәдә әсас рол оjнады.
Геjд етдиjим кими, бу әмәлиjjат Исламла күфр арасындакы гүдрәт нүмаjишиндә дөнүш нөгтәси олду. Әлбәттә, дөjүшчүләрин һәр бири гәһрәманлыг етди, онларын һамысынын һәрәкәти бу дивизиjаларын дүшмәнин ардыҹыл һүҹумлары гаршысында дуруш ҝәтирмәсинә сәбәб олду.
Бу гардашларын фәдакарлығы барәсиндә буну демәк кифаjәтдир ки, онлар батаглыг бөлҝәләрдә, Һүвеjзә ҝөлүнүн тәһлүкәли әразиләриндә тәхминән 40 км jол ҝедәрәк Мәҹнун адаларыны әлә кечирдиләр, имамын мүраҹиәтиндән илһам алыб торпаг истеһкамлар гурдулар, онлары сон ҝүнә гәдәр, сөзүн әсл мәнасында, өз ганларыjла горудулар. Јахшы олар ки, бурада Ашура дивизиjасынын командир мүавинләри вә рәшадәтли Ислам сәркәрдәләри олан Шәһид Мүртәза Јағчианы, Шәһид Һәмид Бакирини вә дивизиjа командирләриндән олан, даими ҝүләрүзлүjү илә сечилән һөрмәтли гардаш Ибадини jад едим.
Бу гардашлар jалныз бурада гәһрәманлыг етмәjибләр, мүһарибәнин әввәлиндән диҝәр дөjүшчүләрлә чиjин-чиjинә бир нечә әмәлиjjатда кафирләр әлеjһинә вурушмушлар.
Мәним бу гардашларда ҝөрдүjүм бариз хүсусиjjәтләр онларын мүгавимәтләри, дүшмән өнүндә барышмазлыглары иди. Онлар һәрби дәрсләрини дә Гурандан, имамлардан, ганлы Кәрбәла сәркәрдәси һәзрәт Һүсеjндән (ә) өjрәнмишдиләр.
Шәһид Јағчианла бағлы бир хатирәм вар. Бу гардашымыз Сүсәнҝирд әмәлиjjатында аjағындан jаралананда һәкимләр jарасынын сағалмаjаҹағыны билдирмишдиләр. Лакин бу рәшадәтли Ислам сәркәрдәси бир нечә ҝүндән сонра хәстәханадан Сүсәнҝирдә гаjытды, сарыглы аjағыjла узун мүддәт әмәлиjjатларда иштирак етди вә нәһаjәт, Кәрхә чаjында jенидән jараланды вә гыса мүддәтә әмәлиjjатлардан узаг галды. Лакин гардашымызда олан полад ирадә ону арха ҹәбһәләрдә галмаға гоjмады вә о, Рамазан әмәлиjjатында jенә ҹәбһәjә ҝәлиб Аллаһ-Таала, Гуран вә Ислам өнүндә вәзифәсини jеринә jетирди.
Мән гардаш Һәмид Бакири илә бирликдә аз олмушам, анҹаг бу илаһи инсанда бир Ислам әсҝәринә jарашан гәтиjjәт, вүгар вә мәтанәт ҝөрмүшәм. Мүртәза Јағчианла Һәмид Бакири бүтүн әмәлиjjатларда чиjин-чиjинә вурушмушдулар. Мән әмәлиjjат бөлҝәләрини арашдырмаға ҝедәндә онлары һәмишә бирликдә ҝөрүрдүм; өн хәтдә Ашура дивизиjасынын баталjонларыны идарә едирдиләр.
Онларын бу гардашлығы, гәлбләринин вәһдәти әмәлдә дә һәjата кечди. Онлар һәмишә бир-биринин jанында олмушдулар, ахырда Мәҹнун адаларында бир-биринин jанында икән Кәрбәла сәркәрдәси кими гәрибҹәсинә шәһид олдулар. Ҹәсәдләри һәлә дә тапылмаjыб.
Гардашымыз Ибадинин бүтүн әмәлиjjатлардакы фәдакарлығы вә мүгавимәти исә вәсфәҝәлмәздир. Бу барәдә Вәлфәҹр-һазырлыг әмәлиjjатындан бир хатирәм вар. Бу әзиз о гәдәр дөjүш jериндә галыб ҝери гаjытмамышды ки, ахырда ҝери гаjыданда мөвгеjин архасындакы бөлҝәни jахшы танымырды.
Сонда һизбуллаһчы вә шәһидпәрвәр үммәтә сөзүм будур ки, Имам Хомеjнинин дәjәрли дәрсләринә диггәт jетирәк. Үммәт имамынын буjурдуғу сөзбирлиjинә әмәл едәк вә бир-биримизин jанында олмаға чалышаг; һәм дөjүш меjданында, һәм дә сиjасәтдә вә арха ҹәбһәдә. Чүнки гәләбә jалныз бирлиjи олан, гәлбләри бир-биринә jахын олан халга нәсиб олур. Имам Хомеjнинин ингилабын наилиjjәтләрини горумаг үчүн ҹәбһәләрдә иштиракла бағлы чағырышына гошулаг. Бу ингилаба тәгдим етдиjимиз вә етдиjиниз әзизләрә ҝөрә мәjус олмаjаг. Чүнки биз нә гәдәр мүсибәт ҝөрсәк дә, Әбу Абдуллаһ Һүсеjнин (ә) мүсибәтләринә чатмаз.
Ислам дөjүшчүләринә, Имам Һүсеjнин (ә) гырмызы шәһадәт jолунун фәдаиләринә сөзүм будур ки, даһа ҝүҹлү бирликлә, даһа ҝениш шәкилдә, Аллаһ-Тааланын ипинә сарылмагла ҹәбһәләрә тәләсәк, әл-әлә вериб Хеjбәр әмәлиjjатындан вә диҝәр әмәлиjjатлардан даһа бөjүк олаҹаг талеjүклү әмәлиjjатларда рол оjнаjаг вә нәһаjәт, аға Имам Меһдинин (ә) өзү тәрәфиндән глобал Ислам вә төвһид дөвләтини гураг. Вәссәламу әләjкум вә рәһмәтуллаһи вә бәрәкатуһ!
Әмәлиjjатын ләғви
Гуламәли Рәшид, Тағы Гәһрәманниjа
Тәҹәллаjи чох вүгарлы, мәтанәтли вә ағыр адам иди. Бәзиләри илк бахышдан онун тәкәббүрлү олдуғуну дүшүнүрдүләр, анҹаг белә деjилди, һәм ишдә, һәм дә сөһбәтдә чох ҹидди иди. Диҝәр тәрәфдән, чох да зарафатҹыл деjилди.
Тәҹәллаjи, һәгигәтән дә, биликли вә чевик иди. Чох ҝәнҹ олмасына бахмаjараг, өjрәндикләриндән jашлы вә тәҹрүбәли бир һәрбчи кими истифадә едирди. Аз jашыjла пешәкарлығы, дәрракәси вә әмәлиjjат планларына даир фикирләри инсаны валеһ едирди.
Ҝөркәминә ҝөрә, Тәҹәллаjидән бу гәдәр истедад вә пешәкарлыг ҝөзләнмирди, лакин данышмаға башлаjанда фикирләринин әсаслы олдуғуна һамы инанырды. Бир дәфә Дезфулда ордунун 92 саjлы дивизиjасынын икинҹи зиреһли бригадасында Баш мүһарибә команданы ҹәнаб Һашими Рәфсәнҹанинин, корпусун Баш команданы ҹәнаб Мөһсүн Рзаjинин, гәрарҝаһ вә дивизиjа командирләринин иштиракы илә иҹлас кечирилди. Гәрара алынды ки, Абаданын өн сәмтиндә, Әрвәнд чаjынын гәрбиндә бир әмәлиjjат һазырлансын. Бу планда чохлу зәиф ҹәһәтләр варды. Бүтүн командирләр данышдылар вә һәрә бу әмәлиjjатын бир jөнүнү изаһ етди. Нөвбә Тәҹәллаjиjә чатды. Данышығындан ики-үч дәгигә өтмәмиш бүтүн ҝөзләр она дикилди. Тәҹәллаjи әмәлиjjаты о гәдәр ҝөзәл шәрһ едиб мәнфи вә мүсбәт ҹәһәтләрини ачыглады ки, һамы ону алгышлады. Һәтта мәним jанымда отурмуш орду забитләри дә она “афәрин” дедиләр. Аллаһ она бу истедады вермишди: әмәлиjjатын бүтүн нөгсанларыны вә зәиф ҹәһәтләрини топлаjыб бир jердә изаһ едирди.
Онун һәмин иҹласдакы дәрин тәһлилләри бөjүк бир һәрби гәрарла нәтиҹәләнди. Тәҹәллаjинин чыхышындан сонра ҹәнаб Һашими гәрарыны вериб деди: "Бу әмәлиjjат һәләлик сахланмалыдыр". Әҝәр баш тутсаjды, нәинки гәләбә чалмаjаҹагдыг, һәтта дүшмәнин хеjринә олаҹагды. Биз бу мүһүм мәсәләдә Тәҹәллаjиjә борҹлуjуг. Бу парламадан сонра Тәҹәллаjиjә чохлу “мүштәри” тапылды: бүтүн командирләр бир jолла ону өз бирләшмәләринә апармаг истәjирдиләр.
Мән ону чох севдим, өз-өзлүjүмдә ҝәләҹәjи үчүн мүдафиә вә командирлик саһәләриндә мүәjjән вәзифәләр тәсәввүр етдим.
Әҝәр илаһи ҝөрүшә тәләсмәсәjди, һеч шүбһәсиз, бу вәзифәләри она тәклиф едәрдим.
Бир әмәлиjjат олаҹаг, шәхси һеjәт Әрвәнд чаjындан кечәҹәкди. Әли Сәjjад Ширазинин планына уjғун олараг, бизим саһилбоjу атәшләримизлә дүшмәнин әл-голу бағланаҹаг, һеликоптерләр дөjүшчүләримизи чаjын о тәрәфиндә ендирәҹәк, онлар да әл-Баһар-Фав маҝистралына ҝирәҹәкдиләр. Һамымыз бу план үзәриндә ишләjирдик. Әли Тәҹәллаjи, Мәсҹиди, Сөвдаҝәр вә Имами ордунун командирлик курсундан ҝәлдиләр. Мәһәммәд Ҹәфәр Әсәдинин башчылығы илә Зәфәр адлы гәрарҝаһ jарадылды вә командирлик тәлими ҝөрмүш пасдарлар бу гәрарҝаһа топлашдылар. Өнҹәки тәҹрүбәләрә ҝөрә, Әли гәрарҝаһын Әмәлиjjат рәиси вә һәм дә Әсәдинин биринҹи мүавини кими тәгдим олунду. Имами Әлинин биринҹи мүавини олду, Сөвдаҝәр дә Кәшфиjjат-диверсиjа рәиси. Мән Хатәм гәрарҝаһынын кәшфиjjатындаjдым, Зәфәр гәрарҝаһынын кәшфиjjаты илә әмәкдашлыг едирдим.
Корпусдакы гардашларын бир гисми бу әмәлиjjатын һәjата кечирилмәсинә разы деjилдиләр. Бәзи орду командирләри дә буна гаршы чыхырдылар. Корпусдан олан етиразчылар деjирдиләр ки, бизим һеликоптерлә һава-десант һүҹуму кими тәҹрүбәмиз олмаjыб.
Дүздүр, Хеjбәр әмәлиjjатында ҹанлы гүввә бу шәкилдә Һур суларынын о таjына кечириләҹәкди, лакин бу, баш тутмады вә әксәр дөjүшчүләр гаjыгла кечдиләр.
Биз бу әмәлиjjат үзәриндә ишләjир, Әрвәндин габарма-чәкилмәсини арашдырыр вә ҝөjдән шәкил чәкмәк үчүн пилотсуз апаратлар ҝөндәрирдик.
Гәрара алынды ки, сәһәр саат 11-дә Баш мүһарибә команданы ҹәнаб Һашими Рәфсәнҹанинин иштиракы илә әмәлиjjат барәдә сон иҹлас кечирилсин. Бир ҝүн өнҹә Хатәм гәрарҝаһынын Кәшфиjjат рәиси Мәһәммәд Багири мәни чағырыб деди: "Тағы, истәjирәм ки, бир нәфәр месажы гәрарҝаһа чатдырсын. Тәҹәллаjиjә сөзүм вар". Дедим ки, өзүм ҝедәрәм. Ахшам саат 9-да аға Рәшид мәнә бир кағыз верди. Јапышганла jапышдырылмышды ки, ачылмасын. Мәнә деди: "Ҹаван оғлан, бу мәктубу Зәфәр гәрарҝаһына апар вә Әли Тәҹәллаjинин өзүнә вер". Кағызы алыб ҝетдим.
Зәфәрә чатанда ҝеҹә иди, һамы истираһәт едирди. Әли тәк отуруб чаj ичир, jазылары арашдырырды. Салам вердим. Саламымы алыб деди: "Нә үчүн ҝәлмисән?" Мәктубу она вердим. Јапышганыны ачыб охуду. Сорушдум ки, нә jазылыб? Онунла сирдаш олсаг да, мәнә деди: "Сәнә аид деjил. Галх, ҝет". Дедим ки, де ҝөрүм, нә олуб? Деди: "Галх, ҝет, оғлан!" Дедим ки, еjби jох, демә. Сабаһкы иҹласын хәритәләрини отаға тәһвил вердим. Ҝетмәк истәjәндә Әлиjә дедим: "Бир тапшырығын вармы?" Деди ки, ҝәл, чаj ич, сонра ҝедәрсән. Отуруб чаj ичәндә jенә мәктуб һагда сорушдум. Деди: "Бир шеj деjил. Сән jалныз сабаһкы иҹласда өз вәзифәни jеринә jетир". Дедим ки, нә вәзифәси? Деди: "Сабаһ ҝәлиб хәритәләри jербәjер едәндә биләҹәксән". Даһа исрар етмәjиб гаjытдым.
Орду вә корпус командирләри ҝәлдиләр, иҹлас башланды.
Һашими Рәфсәнҹани Сәjjад Ширазиjә деди: "Сиз галхын, планынызы ачыглаjын, мүзакирә едәк". Сәjjад галхыб антенини ачды вә планыны баша салды. Ондан сонра да командирләрин бир нечәси данышды.
Нөвбә Зәфәр гәрарҝаһына чатды. Мөһсүн Рзаjи корпусун Баш команданы кими деди: "Зәфәр гәрарҝаһынын командири аға Әсәдидир, биринҹи мүавини дә аға Тәҹәллаjи. Иҹазә верин, аға Тәҹәллаjи фикрини билдирсин".
Әли аjаға галхды, вүгар вә һеjбәтлә "Бисмиллаһ" деjиб вәзиjjәти ачыгламаға башлады. О, бир гәдәр данышандан сонра үзүнү Һашими Рәфсәнҹаниjә тутуб деди: "Һаҹы аға вә мөһтәрәм командирләр! Дүздүр, биз амфибиjа әмәлиjjаты олан Хеjбәр әмәлиjjатыны һәjата кечирмишик. Лакин биз мөвгеjи тутандан сонра һеликоптерләр 60 фаизли тәһлүкәсизликлә адаjа ендиләр. Мөвге 100 фаиз алынмамышды, амма һеликоптерләр адаjа елә ендиләр ки, биз ҹанлы гүввәни һавадан ендирә билмәдик, нормал ендирдик". Әли мисаллар чәкди, һәтта Британиjа илә Арҝентина арасында мүбаһисәли олан вә Британиjанын Арҝентинанын башына оjунлар ачдығы Фолкленд адаларындан данышды. Сонра Синаj сәһрасыны мисал чәкди, Исраилин Мисир ордусунун башына һансы мүсибәти ачдығыны сөjләди.
Әли дәлилләрини сөjләjәндән сонра Һашими она деди:
– Сиз бу планла разы деjилсиниз. Бәс тәклифиниз нәдир?
– Һаҹы аға, аға Ширазинин планы, jәни саһилдән атәш ачмагла дүшмәнин әл-голуну бағлаjыб ҹанлы гүввәни А маҝистралында һава-десант гүввәләри шәклиндә ендирмәк үчүн бир ил jарым тәлимә еһтиjаҹ вар. Ордунун бу тәлимләри кечмиш бирләшмәләри вар, амма корпус гүввәләри һеч бир тәлим ҝөрмәjибләр вә бизим ҹанлы гүввә чатышмазлығымыз олаҹаг. Шәхси һеjәт һава-десант тәлими кечмәлидир. Бизим тәклифимиз будур ки, мөвгеjи башга шәкилдә jараг, – деjә Әли ҹаваб верди.
– Неҹә jараг?
– Хеjбәр әмәлиjjатындан тәҹрүбәләримиз вар, чаjы кечмәк үчүн онлардан истифадә едә биләрик. Биз һәрби бирләшмәләри ҝүҹләндирмәли, далғыҹлара тәлимләр кечмәлиjик. Мәҹнун адасында су сакит иди, ондан асанлыгла кечмәк олурду, бурада исә суjун ахыны ҝүҹлүдүр. Биз далғыҹлары ҝүҹләндирмәлиjик ки, мөвгеjи әлә кечирә биләк.
Һашими Рәфсәнҹани бу анда Әлиjә бахыб деди:
– Әһсән! Әһсән!
– Әмриниз jохдур? – Әли сорушду.
– Хеjр, сөзүм jохдур.
Сәjjад Ширази сакит отурмушду. Иҹласын апарыҹысы Мөһсүн Рзаjиjә деди:
– Сизин әмриниз jохдур?
– Јох, – деjә Рзаjи ҹаваб верди.
Һашими деди:
– Бу әмәлиjjат баш тутмалыдыр. Бунун үзәриндә ишләjин ки, ҹанлы гүввәләримиз дүшмәнә һүҹум едә билсин, нәинки артиллериjа атәши илә дүшмән зәрәрсизләшдирилсин. Мән аға Тәҹәллаjинин бәзи сөзләрини гәбул едирәм. Бизим һава-десант һазырлығымыз jохдур вә бу иши ҝөрмәк истәсәк, ҝәрәк мүвафиг тәлимләр кечирилсин. Лакин бизим чох тезликлә бу әмәлиjjата еһтиjаҹымыз вар, отуруб бир ил тәлимләри ҝөзләсәк, ҝери галарыг. Үстәлик, дүшмән өзүнү ҝүҹләндирәр вә биз ирәлидә олдуғумуз саһәләрдә дә ҝери дүшәрик.
Сәjjад Ширазинин әмәлиjjат планы илә разылашмаjан бәзи орду командирләри иҹласдан сонра Әлини гуҹаглаjыб өпүрдүләр.
Снаjпер
Мәһәммәд Тәҹәллаjи, Бөjүк Асаjиш, Әһмәд Сөвдаҝәр
Әли Бәдр әмәлиjjатына һазырлашанда бизә деди: "Бу әмәлиjjат өнҹәки әмәлиjjатлардан фәргләнир; бурада әсирлик еһтималы вар. Мән әсир дүшсәм, ола биләр, диндирмә заманы дөзә билмәjиб етираф едим вә бу етирафла чох шеj дәjишсин. Одур ки, әсл адым олан “Әнуш” сөзүнү ики-үч кағыза jазыб ҹибимә гоjурам. Әҝәр jаралансам, сиз дә мәни бу адла ахтарыб палтарымын әламәтләрини деjәрсиниз. Әҝәр шәһид олсам, өз ушагларымыз таныjаҹаглар".
Әли командо шалвары ҝеjинмишди, ҹибләри шишмишди. О, үч ағ картона бөjүк һәрфләрлә "Әнуш" jазыб бирини көjнәjинин ҹибинә, бирини шалварынын сағ, бирини дә сол ҹибинә гоjмушду.
***
Бәдр әмәлиjjатындан габаг арха ҹәбһә ушагларындан олан бир бәсиҹи сәнҝәрә ҝириб деди:
– Кимин дөjүш карты вә нишаны jохдурса, десин, jазым.
Әли деди:
– Мәним jохумдур, гардаш, мәнә jаз.
– Адын нәдир? – деjә бәсиҹи сорушду.
– Әли.
– Соjадын?
– Тәҹәллаjи.
– Вәзифән.
– Снаjпер.
Бәсиҹи jазды, сонра да галхыб ҝетди. Бизсә jеримиздә донуб галмышдыг. Әли Хатәм гәрарҝаһынын Пешәкар һәрби тәлимләр үзрә хидмәт рәиси иди, бәсиҹиjә исә снаjпер олдуғуну сөjләмиш, мән данышмаг истәjәндә тәбәссүмлә бармағыны додагларынын үстүнә гоjмушду.
***
Бәдр әмәлиjjатындан өнҹә билдим ки, Тәҹәллаjи әмәлиjjатда ади снаjпер кими иштирак етмәк истәjир. Она дедим:
– Сән бу гәдәр тәлим ҝөрмүсән, нә үчүн снаjпер кими Имам Һүсеjн (ә) баталjонуна ҝедирсән?
– Јәни өзүн билмирсән? – деjә Әли сорушду.
– Сәбәби нә олур-олсун, сән истедад вә баҹарыгларынла шәхси һеjәти идарә едә биләрсән.
– Идарә етмәjим будур ки, өзүм аддым атым вә Гуран аjәсинин реал нүмунәси олум. Мән ирәли ҝедәндә, һамы архамҹа ҝәләҹәк, анҹаг даjаныб "ҝедин" десәм, нә олаҹағы бәлли деjил.
Рәгс едә-едә ҝедәҹәjәм
Гулам Заһиди
Баталjонумуз Бәдр әмәлиjjатындан габаг Шәтт-Әли бөлҝәсиндә тәлим кечирди, әмәлиjjат бөлҝәси вә заманы барәдә һеч бир мәлуматымыз jох иди. Бу заман Әли ораjа ҝәлди. Бәзән деjирләр ки, Меһди Бакири Әлинин ҹәбһәдә олдуғундан хәбәрсиз иди. Әслиндә исә, бу, доғру деjил. Әли Шәтт-Әлиjә ҝәләндә аға Меһди бундан хәбәрдар иди, онлар бир jердә отуруб-дурурдулар. Әли ҝүнорта jемәjини бизимлә jеjирди, ахшамлар аға Меһдинин сәнҝәринә ҝедирди. Меһди Бакири Әлинин әмәлиjjатда, өзү дә ади снаjпер кими иштирак едәҹәjини бәлкә дә билмирди, амма орада олдуғундан хәбәрдар иди.
Әмәлиjjат башлаjанда вә биз Имам Һүсеjн (ә) баталjонунун дөjүшчүләри илә бирҝә jола дүшәндә баталjон командири Әсғәр Гәссаб Әли илә бирликдә бир гаjыгла ҝәлди. Биз онларын архасындаjдыг. Дүшмән мөвгеjинә jахынлашанда далғыҹларын әмәлиjjата башламасына гәдәр ҝөзләдиләр. Биз һүҹума кечдик, дөjүшләрдән сонра Дәҹләнин кәнарындакы истеһкама jерләшдик. Орада даjанмадан сәнҝәр дүзәлдирдик. Чох jорулмушдуг. Бүтүн баталjондан отуз-гырх нәфәр галмышды, галаны өнҹәки ҝүнләрин дөjүшләриндә шәһид олмушду.
Бир ҝеҹә орада галдыг. Гәрара алынды ки, ертәси ҝүн, jәни әмәлиjjатын дөрдүнҹү ҝүнү Кисәли бөлҝәсинә вә автобана һүҹум едәк.
Кисәли бөлҝәси әл-Гәрнә шәһәринин солунда jерләширди, гаршы тәрәфиндә бир автобан варды, көрпүнүн үстүндән кечиб Дәҹләни дөврә вурурду. Биз һәмин автобаны тутмалы, көрпүнү партлатмалы вә мәнтәгәни ҝенишләндирмәли идик. Бунунла ики дүшмән корпусу арасында мәсафә jаранаҹагды. Биз һәмин ахшам неҹә башлаjаҹағымызы чох мүзакирә етдик. Әли илә Әсғәр Гәссаб бир нечә дәфә ҝедиб аға Меһди илә данышдылар.
Јадымдадыр, Әли һәмин ахшам пәләнҝ дәриси шәклиндә шалвар ҝеjинмиш, башына jун папаг гоjмуш, боjнуна гырмызы Ираг шалы доламышды. О, чәкмә jеринә бир ҹүт ағ Иран кети тапыб ҝеjинмишди, бағы да jох иди. Бир гара бағ тапыб бир таjына бағлады. Она дедим ки, Әли, ағ кет гара бағла чох да уjғун ҝәлмир. Деди: "Билирәм. Ахтар, ҝөр ағ бағ тапа биләрсән?" Ахтарыб бир ағ бағ тапдым. Беләликлә, бағларын бири гара олду, бири ағ. Она дедим:
– Дөjүш jериндә чәкмәни чыхарыб кет ҝеjинмәк олмаз!
– Ҝәрәк баҹардыгҹа jүнҝүл олаг, – деди.
– Онда белә чыхыр ки, ҝәрәк силаһ да апармаjаг, дараг вә гумбара да ҝөтүрмәjәк.
– Јох, бунлар ваҹибдир, амма гумгумаларынызы долдурмаjын. Биз сусуз додагла шәһид олмуш биринин ҝөрүшүнә ҝедирик.
Ертәси ҝүн Әлинин ҝөстәриши илә гумгумалары кәмәрләримиздән ачыб Кисәлидә һүҹум нөгтәсиндә гоjдуг.
Јаваш-jаваш ҝетмәjә һазырлашмалы идик. Бизә дедиләр ки, намазынызы гылын, jола дүшәк. Анҹаг һеч кимдә тагәт галмамышды. Бәзи ушаглар деjирдиләр ки, даһа ҝедә билмәрик. Һаглы идиләр дә. Онлар үч ҝүн ән ағыр шәраитдә, тоз-торпаг, барыт, мәрми вә ракет атәшләри алтында вурушмуш, мүгавимәт ҝөстәрмишдиләр. Партлаjышларын һәҹминдән бүтүн jер шумланмышды. Һәр jер ҝүллә, гәлпә вә түстү илә долуjду. Ушагларын үз-башы тоз-торпаглы һеjкәлә охшаjырды. Достларынын чоху jа jараланмыш, jа да шәһид олмушду. Әсла истираһәт етмәмишдиләр. Һәтта бир аддым да ата билмирдиләр. Ҹәлил Әрҹүмәнди адлы бир нәфәр деjирди: "Әҝәр jеридиjим jердә jухуjа ҝетсәм, диггәтиниз мәндә олсун". Јәни бу гәдәр jорулмушдуг.
Бу әснада Ҹәлил Әрҹүмәнди галхыб деди: "Әсғәр аға, мәним башгаларыjла ишим jохдур. Мән һазырам. Јорғун олсам да, һазырам". Әсғәр деди: "Ҝет, ушаглара де ки, Әсғәр өзү дә аддым-аддым сизинлә ҝәләҹәк. Бурда командир jохдур. Һамымыз бирликдә ҝедәҹәjик".
О, әлимдәки автоматы алыб деди: "Ҝедин, ушаглара деjин ки, Әсғәр дә “Калашников” ҝөтүрүб, сизинлә ҝәлир". Јола дүшмәздән өнҹә бир рөвзә охунду, ушаглар руһландылар. Һамымыз гәрибә аб-һавадаjдыг, фикирләширдик ки, нә олурса-олсун, шәһид достларымызын гисасыны алмалыjыг. Һамы галхыб намаза башлады.
Һәрәкәт башланды. Дәҹләнин кәнарындан галхдыг. Һара ҝетдиjимизи дүз-әмәлли билмирдик; jалныз ону билирдик ки, автобана доғру ҝедирик.
Чаjы кечдик. Бир гәдәр араланандан сонра Әли деди ки, ҝөзләjин. Бәлкә дә атәшә ҝөрә белә деди, jа да ҝедишимизи разылашдырмаг истәjирмиш. Бизи 20 дәгигә хурмалығын jанында отуртду. Дүшмән һәлә кор атәшләр ачыр, Ираг тәjjарәләри фишәнҝ атырды. Әли бу вәзиjjәтдә данышмаға башлады. Беjнимә һәкк олунмуш сөзләри бунлардыр:
"Аллаһ инсаны jаратмаг истәjәндә мәләкләр дедиләр ки, Илаһи, мәҝәр бу адамларын ган төкәҹәjини, бир-бирини өлдүрәҹәjини билмирсән?!" Аллаһ онлара буjурду ки, Мән билдиjими сиз билмирсиниз. Аллаһ Адәмә ҝөзәл адлары өjрәдәндә шеjтан да ганадларыны ачмаг истәjирди, анҹаг Аллаһ буjурду: "Јох, белә олмаз. Ҝөзәл адлары бунлара өjрәдәҹәjәм. Шеjтан Мәним бәндәләрими әлә кечирә, өлдүрә вә апара билмәмәлидир".
Бу ҝеҹә сизин Аллаһын һөрмәтини горуjаҹағыныз ҝеҹәдир. Бәндә jанлыш бир иш ҝөрәндә, шеjтана сары ҝедәндә шеjтан Аллаһы мәзәммәт едир, бир нөв әлә салыб деjир: "Ҝөр нә jаратмысан! Һалбуки бу гәдәр ибадәтдән сонра мәни говдун". Аллаһ да буjурур ки, чых ҝет. Шәһидлиjә ҹан атан бәндәләр вардыр. Онлар шәһадәт гаршысында рәгс едән кимидирләр, ачыг гуҹагла шәһадәтә доғру ҝедирләр. Бу ҝеҹә рәгс ҝеҹәсидир. Бу ҝеҹә мәләкләр сизин рәгсинизә тамаша едәҹәкләр. Рәгсинизлә Аллаһын башыны уҹалдын. Бу ҝеҹә шәһадәт рәгси ҝеҹәсидир. Сиз инди Аллаһ вә шеjтан өнүндәсиниз. Ҝедин, Сәддама деjин: "Бу ҝеҹә jа сәнә верән Аллаһ, jа бизә верән Аллаһ!"
Әлинин һәмин ҝеҹә сөjләдиjи ашиганә сөзләри бәjан етмәк мүмкүн деjил. Ахырда да деди: "Ким ҝетмәк истәjирсә, елә индиҹә ҝетсин!" Биринҹи өзү jола дүшдү, архасынҹа Әсғәр, сонра да диҝәр ушаглар.
Гәрара алынмышды ки, мини-катjушаларын атәш дәстәjи илә автобана гәдәр ҝедәк. Бунлары Әли разылашдырмышды. О, дүшмән пулемjотчуларынын координатларыны верирди. Фишәнҝ әтрафы ишыглашдыранда тез дүшмәнин ДШК пулемjотунун jерини өjрәниб хәбәр верирди. Бир нечә саниjәдән сонра исә һәмин jерин вурулуб мәһв едилдиjини ҝөрүрдүк.
Дүшмәнин атәши ҝет-ҝедә чохалырды. Онлар бизим ирәлиләдикләримизи билирдиләр. Автобанын ашағысында бир канал варды, ираглылар орада чох ҝүҹлү мүгавимәт ҝөстәрирдиләр. Биз каналын jанында дүшмәнлә дөjүшә ҝирдик. Бу дөjүшдә ушагларын беш-алтысы шәһид олду, jараланды, амма 35 нәфәрлик бирләшмәмиз дағылмады. Гаршылығында исә дүшмәндән гат-гат артыг ҹан алдыг. Јадымдадыр, jола чыханда ушагларын бири дөнүб канала бахды, дүшмән ҹәсәдләрини ҝөрүб тәәҹҹүблә деди: "Бунлары ким өлдүрүб?" Һәр һалда, өзүмүзү автобана jетирдик.
Автобана чатандан бир нечә дәгигә сонра хырда нөгтә кими ишыглар ҝөрдүм. Јадыма Шәһид Һүсеjн Сәфәри дүшдү. Һәрәкәтдән өнҹә ушаглара демишди: "Нәзир едирәм ки, бу ҝеҹә автобана чата билсәк, һәрәнизә бир әдәд сигарет верәҹәjәм". Гаранлыгда сигаретләрин көзүнүн ишығы аjдын ҝөрүнүрдү. Әли сорушду ки, бу ишыглар нәдир? Мән дә нәзир әһвалатыны данышдым.
- Инди белә нәзирләрин jеридир?! - Әли деди, сонра ҝүлүб әлавә етди: - Еjби jохдур.
Әли автобана чатдығымызы ратсиjа илә дивизиjа командири Меһди Бакириjә хәбәр верди. Аға Меһди сорушду ки, һардасыныз? Әли деди: "Инди автобанын үзәриндәjик". Меһди сорушду ки, һансы автобанын? Автобана чатмаг, ону әлә кечирмәк геjри-мүмкүн ҝөрүнүрдү. Һеч ким дүшүнмәзди ки, ушаглар бу тезлиjә автобана чата биләрләр. Дүшмән бүтүн ҝүҹүнү ораjа ҹәмләмишди, отуз-гырх нәфәрлик бир дәстә исә автомат вә гумбараатанла ҝедиб автобана чатдығыны сөjләjирди! Инаныласы деjилди. Әли Меһдиjә деди:
- Мән инди аjағымы автобана сүртүрәм. Асфалтын үстүндәjәм.
- Әши, нә автобан?! Јенә jахшы бах. Бәлкә ораны гырлаjыблар, елә билирсиниз ки, автобандыр. Сәһәр дә ҝөрәҹәксиниз ки, автобан галыб о тәрәфдә. Әли, фәнәри jандыр, әлини асфалтын үзәринә чәк, сонра де, ҝөрүм автобандасан, jохса jох? – деjә Меһди Бакири jенә инанмады.
- Мән инди әлими автобана сүртүрәм. Бунларын автобаны Кәрәҹ автобаны гәдәр олмаjаҹаг ки! Кичик, енсиз бир jолдур. Чохлу jашыллыг да вар.
Әлинин дәлилләриндән сонра аға Меһди бизим автобана чатдығымыза инанды.
Чох jорғун олмағымыза бахмаjараг, jолумуза давам етдик. Ираглылар архадан фишәнҝ атырдылар, биз дә даjаныб ишығын сөнмәсини ҝөзләjирдик. О гәдәр jорулмушдуг ки, һәмин гыса мүддәтдә jухуjа ҝедирдик. Архамызда бизи оjандыран адам олмасаjды, әмәлли-башлы jатардыг.
Дүшмән танклары ирәлиләjирди. Миник автомобилләри дә ҝедиб-ҝәлирди. Бизә фикир вермир, өзләриндән билирдиләр. Ушаглар танкларын биринә гумбараатандан атәш ачды, анҹаг о гәдәр jахын идик ки, мәрми партламады. Танкын екипажы һеjрәт ичиндә jерә ениб гачмаға башлады.
Һаванын ишыглашмасына аз галырды. Ушаглар вурушдуглары jердә аjаг үстә намазларыны гылдылар. Орада бир гүллә варды. Әли бизә деди ки, ҝедин, ону партладын. Мәһәммәд Тәҹәллаjи илә ҝедиб ҝөрдүк ки, ири гүлләләрдәндир. Дөрд аjағы ҝүҹлү фундаментлә вә көмәкчи дәмирләрлә jерә бәркидилмишди. О гәдәр мөһкәм иди ки, үзәринә бөjүк апаратлар jерләшдирмишдиләр. Мәһәммәдә дедим ки, нә едәк? Деди ки, буну һеч нә jериндән тәрпәдә билмәз. Дедим: "Әҝәр бир нечә әл гумбарасыны бағлаjыб аjагларын бирини партлатсаг, тәсир едәр?" Деди: "Јох, әши, әҝәр үч аjағыны да партлатсаг, jенә jыхылмаз". Әлинин jанына гаjыдыб дедик ки, она бир шеj етмәк олмаз.
Һава ишыглашанда сағ тәрәфимизин бош олдуғуну ҝөрдүк. Ираг һеликоптерләри о тәрәфдән бизим архамызҹа ҝәлирдиләр. Мәрмимиз олсаjды, онлары асанлыгла нишан ала биләрдик. Әjнимиздә балон ҝөдәкҹә олдуғуна ҝөрә бир һеликоптер бизи беш-алты ираглы зәнн едиб башымыз үстә даjанды вә узаглара атәш ачмаға башлады.
Каналдан вә автобандан кечәндән сонра бешбуҹаг бир истеһкамла растлашдыг. Бу истеһкам ҝери чәкилән дүшмән гүввәләринә бөjүк көмәк едирди, инди исә бизим әлимизә кечмишди. Әли бир-биринин ардынҹа РПҜ-дән вә Симонов карабининдән атәш ачырды. Мәни бир нечә дәфә Әсғәрин jанына мәрми ҝәтирмәjә ҝөндәрди.
Мән дүшмәнин кәсик-кәсик истеһкамларындан кечиб Әсғәрин jанына ҝетмәли олурдум. Тәхминән һәр 15 метрдән бир кәсик jерә чатанда ираглылар мәни ҝөрүб пулемjотла атәш ачырдылар, мән дә чәтинликлә өзүмү хилас едирдим. Үчүнҹү, jа да дөрдүнҹү дәфә ҝөндәрәндә дедим: "Әли, бу дәфә мәни вураҹаглар". Деди: "Бу дәфә гачанда бир анлыға гаjыт, ираглылар дараг дәjишдирәндә ҹәлд гач". Елә дә етдим. Бир анлыға өзүмү ҝөстәрирдим, онлар атәш ачмаға башлаjанда ҝери гаjыдырдым, бир аз сонра исә Әсғәрә доғру гачырдым.
Онларын вәзиjjәтләри дә jахшы деjилди, әлләри бошалырды. Әлинин истәдиjини вә бизим өндә олдуғумузу сөjләjәрәк бир-ики мәрмини вә бир нечә дарағы бир торбаjа гоjуб гаjыдырдым.
Јенә дәфә ҝетмәк истәjәндә Әлиjә дедим: "Әли, шүбһән олмасын ки, бу дәфә вураҹаглар". Әли деди: "Бу дәфә ҝедәндә сәни горуjаҹағам". Елә дә етди. Әсғәрин jанына чатанда ҝөрдүм ки, даһа сурсатлары галмаjыб. Бу дәфә Әсғәр мәним 75 патронлу силаһымы алды. Дедим: "Әсғәр аға, бәс мән нә едим?! Ахы биз даһа өндәjик". Деди: "Ҝет, бир силаһ тап; шәһид олмуш ушаглардан, jа да дүшмән өлүләриндән бир шеj ҝөтүр". Дедим ки, силаһ вар, амма патрон jохдур. Деди: "Бир дараг тапсан, бәс едәр. Сонра да бурда галма, Әлини тәк гоjма". Әсғәр доғру деjирди; Әли, һәгигәтән дә, тәк-тәнһа галмышды.
Нөвбәти дәфә ҝәләндә ҝөрдүм ки, Әсғәр истеһкамын үстүндә снаjпер формасында отуруб. Тәәҹҹүбләниб ушаглара дедим ки, ниjә белә отуруб? Ушаглар кәдәрли һалда ҹаваб вердиләр: "Әсғәр аға шәһид олду!" Дедим ки, бәс ниjә ҹәсәдини ҝәтирмирсиниз? Дедиләр: "Ушаглар Әсғәрин шәһид олдуғуну билсәләр, руһдан дүшәрләр". Дедим ки, һеч олмаса, мән ҝедим, силаһымы ҝөтүрүм. Дедиләр ки, биз дарағыны ҝөтүрмүшүк, бош иди. Онун неҹә отурдуғу инди дә хатиримдәдир. Чох гүдрәтли тәрздә отурмуш, аjагларыны гатламыш, әлиндә силаһ вурулуб шәһадәтә говушмушду.
Әлинин jанына гаjытдым, амма Әсғәрин шәһид олдуғуну сөjләjә билмәдим. Бизим архамызда ираглыларын бир ағ аты варды. Атын орада нә ҝәздиjини билмирәм, амма ону да вуруб өлдүрдүләр. Әли деди: "Ҝөр бунлар нә гәдәр вәһшидирләр! Ахы бу дилсиз һеjваны ниjә вурурсуз?!"
Бу заман jаралы бир бәсиҹи гаршыдан сүрүнә-сүрүнә бизә jахынлашыб Әлиjә деди: "Мән jараландым". Әли она деди: "Сүрүнә-сүрүнә биртәһәр ҝери ҝет. Вәзиjjәти ҝөрүрсән; бизи ҝөзләмә. Јахшысы будур, өзүн гаjыдасан, jохса бурда галмалы олаҹагсан". Бәсиҹи jаралы олса да, отурдуғу һалда вә сүрүнә-сүрүнә һәрәкәт едә билирди. Бәзән чәтинликлә аjаға да галхырды. Әли атәш ачмаға башлады ки, бәсиҹи истеһкамын архасына кечә билсин. О, аjаг үстә даjанмыш, әлини тәтиjә гоjмушду. Истеһкамдан чыхмышды, амма горхмадан дүшмәнә доғру атәш ачырды. Бәсиҹи кәнара чәкилиб һәдәфдән чыха билди. Дүшмән ҝүлләләри амансызҹасына вызылдаjа-вызылдаjа гулагларымызын дибиндән кечирди. Бир нечә дәфә Әлиjә дедим: "Истеһкамын архасына кеч, инди сәни вураҹаглар!" О исә мәһәл гоjмурду. Алты-jедди дәфә дә гумбараатанла атәш ачды. Мән дә бир дәфә гумбараатандан атәш ачдым, амма нараһат олуб деди: "Мәрмини һәдәр еләмә, һеjифдир. Ҝәрәк елә вураг ки, низамлары позулсун”.
Әли аjаг үстә атәш ачдығы jердә дүз үрәjиндән бир ҝүллә дәjди, ону бир гуш кими jердән гопарыб ҝөjә галдырды, сонра jерә чырпды. Тез башынын үстә ҝетдим. Голлары там ачыг иди. Әлинин ишарәси илә мәндән су истәди, амма бир нечә саниjәдән сонра көһнә арзусуна чатыб сусуз һалда шәһадәтә говушду.
Арды Вардыр...
Диггәт: Хәбәрдән Истифадә Етдикдә Мәнбәjә Истинад Лазымдыр!