Әһли-Бејт (әлејһимус сәлам) – Хәбәр Аҝентлији АБНА-нын Мәдәнијјәт Бөлүмү: Гаршыныздакы бу јазы “Ешгин тәҹәлласы” адлы китабдан игтибас едилиб.
Гаршыныздакы әсәр мисилсиз шәхсијјәти һәлә дә танынмаз галмыш сәрһәдсиз вә мәзарсыз мүҹаһидә өз һәддимиздә тәшәккүрнамәдир. О, торпагларымызын бир гарышы да јад әлләрдә галмасын дејә ҹаныны гурбан вермиш инсандыр. О, нишан мәрасиминдә нишанлысына бу сөзләри сөјләмиш шәхсдир: "Ешитмишәм ки, ҝәлин никаһ әгди охунан заман һансы дуаны етсә, Аллаһ гәбул едәр. Әҝәр мәни севирсәнсә, хошбәхтлијими истәјирсәнсә, дуа ет ки, шәһид олум". Бу дүшүнҹәнин гијмәтини Әли Тәҹәллајидән башга ким биләрди ки?! Онун кими ашиг олмагдан өтрү иманын һансы дәрәҹәсинә наил олмаг лазымдыр ҝөрәсән?! Дөјүшә ҝетмәмәкдән өтрү мин ҹүр сәбәби варды, амма һеч бири ону горху вә тәһлүкә долу сәһнәләрдән сахлаја билмәди. Диҝәр Аллаһ адамлары кими јарын ҝөзәллијиндән башга бир шеј ҝөрмәди, Хатәмүл-әнбија гәрарҝаһындакы кабинетини тәрк едиб Сүсәнҝирдин азадлығынын јадиҝары олан, һәр јериндә ҝүллә вә гәлпә изи ҝөрүнән дөјүш палтарыны ҝејинди, дүнјәви бағлардан узаг, танынмаз һалда Бәдр әмәлијјатына, өзүнүн сон дөјүшүнә јолланды.
Јүксәк рүтбәли мүһарибә командирләринин чоху дүшүнүр ки, Әли Тәҹәллаји сағ галсајды, Бакириләрә јахшы әвәзедиҹи ола биләрди. Лакин о, зәнҹирләрдән азад олмушду вә шәһадәтдән башга бир шејлә сакитләшә билмирди.
Шәһид Һәсән Багиринин бу сөзү бизим фәалијјәтләримизин сәрлөвһәсидир: "Биз бу ингилаба вә шәһидләрә борҹлујуг; аналарын ҝөз јашларына, ушагларын атасызлығына вә ханымларын ҝөзләринин јолда галмасына борҹлујуг”. Биз шәһидләрә, мүһарибә әлилләринә, әсирликдә оланлара вә онларын аиләләринә борҹлујуг. Бакириләрә, Шәфизадәләрә, Јағчианлара вә диҝәрләринә борҹлујуг. Биз Сүсәнҝирдин фатеһи олан Әли Тәҹәллајијә борҹлујуг; һансы ки, сон мәктубунда јазмышды: "Әминәм ки, даһа гајытмајаҹам. Аллаһ еләсин, ҹәсәдим дә гајытмасын!"...
Шәһид Әли Тәҹәллајинин һәјатынын хронолоҝијасы
28.07.59 - Тәбризин Маралан мәһәлләсиндә, Шәһид Мүнтәзири хијабанында дүнјаја ҝәлиб.
1965 - Орта мәктәбә дахил олуб.
1977– Иранда шаһ режими әлејһинә бәјанатларын чап вә нәшри, митинг вә јүрүшләрдә иштирак едиб.
1979 - Ислам Ингилабынын Кешикчиләри Корпусуна дахил олмасы, Теһранын Сәдабад сарајында Шәһид Сәид Ҝүлаббәхшин нәзарәти алтында кечирилән һәрби тәлимләри битириб.
1980 - Тәбризин Хасибан бөлҝәсиндәки Сејјидүш-шүһәда һәрби мәркәзиндә тәлимчи пасдар кими фәалијјәти, сонра исә әкс-ингилабчы һәрби гүввәләрә гаршы вурушмаг үчүн Күрдүстана ҝедиб.
1980 - Әфганыстана мүһаҹирәти, ишғалчы Совет гошунларына гаршы вурушан мәзлум Әфганыстан халгына јардым етмәси, мүҹаһидләрә илк командирлик тәлими мәркәзини јаратмасы.
1980 - Ирагын Ирана һүҹумундан сонра Әфганыстандан гајыдыб өлкәнин ҹәнуб ҹәбһәләринә јолланмасы, Деһлавијјә дөјүшләриндә вә Сүсәнҝирд гәһрәманлығында иштирак етмәси, Деһлавијјә истигамәтинин әмәлијјат командири вә Сүсәнҝирд корпусунун әмәлијјат командиринин мүавини вәзифәләриндә чалышмасы, Сүсәнҝирд дөјүшүндә алдығы јараларын мүалиҹәси үчүн Теһрана ҝөндәрилмәси.
1981 - Ханым Нәсибә Әбдүләлизадә илә аилә гурмасы.
1981 - Пираншәһр корпусунун Әмәлијјат рәиси кими фәалијјәтә башламасы.
1982 - Фәтһүлмүбин әмәлијјатында Шәрги Азәрбајҹан вилајәтиндән езам олунмуш Шәһид Мәдәни вә Шәһид Гази баталјонларынын командири вәзифәләриндә хидмәт етмәси.
1982 - Ашура бригадасы командиринин биринҹи мүавини кими Бејтүлмүгәддәс әмәлијјатында иштиракы.
1982 - Ашура бригадасы командиринин Әмәлијјат планы хидмәтинин рәиси кими Рамазан әмәлијјатында иштиракы.
1983 - Вәлфәҹр-һазырлыг әмәлијјатында иштиракы.
1983 - Гардашы Меһди Тәҹәллајинин шәһадәти.
1983 - Ордунун командирлик тәлиминдә иштирак етмәси үчүн Теһрана езам олунмасы.
1983 - Корпус командиринин пешәкар тәлимләр үзрә мүавини вәзифәсинә тәјин олунмасы.
1983 - Хатәмүл-әнбија гәрарҝаһынын Әмәлијјат планы хидмәтинин рәиси кими Вәлфәҹр-2 вә Вәлфәҹр-4 әмәлијјатларында иштиракы.
1984 - Хејбәр әмәлијјатында иштиракы.
1984 - Зәфәр гәрарҝаһы командиринин биринҹи мүавини тәјин олунмасы.
08.02.85 - Бәдр әмәлијјатында снајпер вә Ашура дивизијасынын Имам Һүсејн (ә) баталјонунун идарәчиси кими иштиракы.
16.03.85 - Дәҹләнин шәргиндә шәһид олмасы вә пак ҹәсәдинин иткин дүшмәси.
Каш САВАК -да ишләјәјдим
Мәһәммәд Тәҹәллаји
Једдинәфәрлик аиләмизин биринҹи оғлу Әнуш иди. Биз үч гардаш, ики баҹы идик: Әнуш, Курош, Дарјуш, Һәмидә вә Вәһидә. Атам Магсуд Тәбризин јахынлығында јерләшән Басмынҹ рајонундан иди. Биз мәншәҹә оралыјыг. Анам Һуријјә Интизарифәрәҹ евдар гадын, атамса дәрзи иди, Тәбризин кечмиш Мәнсур (индики Шәһид Беһишти) дөрдјолунда дүканы варды. Ҝәлири чох дејилди, амма долана билирдик.
Гардашым Әлинин ингилабдан өнҹә Әли Ширази кими танынан ширазлы бир досту варды. Баҹысы Тәбриз Дөвләт Университетиндә тәһсил алырды. О, һәм баҹысына бахмаг, һәм дә өзү тәк галмамаг үчүн Тәбризә көчмүшдү. Баҹысы һиҹаблы тәләбәләрдән иди. Онлар Тәбризин Һафиз хијабанында галырдылар. Бизимлә гоншу олдугларына вә шаһ режиминә гаршы фәалијјәтләринә ҝөрә Әли онунла таныш иди.
Әли һәр ҝүн ҝизлиҹә евә китаб ҝәтириб балышын вә ја мүтәккәнин арасында ҝизләдир, јатан вахты чыхарыб охујурду. Бу иш давам едир, онун ингилаби руһијјәси һәр ҝүн ҝүҹләнирди.
Әли Ширази Әли илә бирликдә Тәрбијәт лисејиндә бир синифдә охујурду. Һамы иҹбари шәкилдә Дирчәлиш партијасына үзв едиләндә Әли Ширази баҹысынын университет тәһсилинә проблем јаранмасын дејә бланкы имзаламышды. Лисејдә Дирчәлиш партијасынын бланкыны имзаламајан јеҝанә шаҝирд исә Әли олмушду. О, етираз едән директора вә мүавининә демишди: "Мәҝәр сиз азадлыгдан дәм вурмурсунуз?! Мән дә азадам вә үзв олмаг истәмирәм!" Онлар атамла әлагә сахлајыб демишдиләр ки, бу һәрәкәти оғлуна проблем јарада вә ону азадлыгдан мәһрум едә биләр. Атам Әли илә чох данышмыш, о исә разылашмамышды.
Бир ҝүн директорлугдан јенә Әнушу (Әли) чағырдылар. Директорун отағына ҝирәндә бир нечә нәфәрин мүлки ҝејимдә ону ҝөзләдикләрини ҝөрүб мәсәләнин нә јердә олдуғуну билмишди. Онларын бири сорушмушду: "Нијә үзвлүк бланкыны имзаламамысан?" Онлара габагкы ҹавабы вермишди. Онлар Әнушун мүгавимәтини ҝөрүб өзләри илә апармыш, 12 саата јахын сахламыш, сонра исә, “Имзаламасан, сонун пис олаҹаг" -дејә һәдәләјиб бурахмышдылар. Ертәси ҝүн бир даһа бланкы имзаламаға чағырмышдылар, о исә јенә имзаламамышды.
***
Әнуш Әли Ширази илә мүнасибәт гурандан, диҝәрләри илә бирликдә команда јарадыб режим әлејһинә фәалијјәтләрә башлајандан сонра САВАК онлардан шүбһәләниб Әли Ширазини һәбс еләмәк фикринә дүшдү.
Бу заман Әнуш иҹласда команданын үзвләринә деди: "Бу ҝүндән һамымызын ады Әлидир. Беләликлә, һәр һансымыз әлә кечиб адынын Әли олдуғуну сөјләсә, САВАК чашбаш галыб Әли Ширазинин достларыны тута билмәјәҹәк".
Ингилабдан сонра Дарјушла мән дә адымызы дәјишдирмәк истәјирдик. Әли бөјүк оғул олдуғуна ҝөрә она дедик ки, сән ҝәрәк адыны Мәһәммәд гојасан. О исә разылашмајыб деди: "Мән артыг Әлијәм. Сән адыны Мәһәммәд гој". Беләликлә, мән Курош Мәһәммәд олдум, Дарјуш да Меһди.
***
Сонралар Әли мәнә бир сөз деди, ону башга биринә дә дедијини зәнн етмирәм. Мәнә деди ки, арамызда галсын, амма каш ингилаб башлајан ҝүнләрдә ҝедиб САВАК-да ишләјәјдим.
- Сән адиҹә бланкы имзаламырдын, неҹә јәни САВАК-да ишләјәјдим?! – дејә тәәҹҹүблә сорушдум.
– Бәли, о бланкы имзаласајдым, проблемим дә олмазды вә асанлыгла САВАК-а үзв ола биләрдим. Онларын ичинә ҝириб мәлуматларыны бајыра өтүрәрдим. Јәни о горхунҹ тәшкилата сызмыш бир ингилабчы олардым. Бу заман һәбс етмәк истәдикләри адамлара даир мәлуматлары өјрәнәр, планларына мане олардым. Мәнсә бу имканы асанлыгла әлдән вердим.
***
Бизим гәдим һәјәтимиз Бөјүк Һафиз хијабанында јерләширди. Һәјәтин сонунда он-он беш тојуг сахлајырдыг. Бир ҝүн Әлинин орада бир нечә апарат ҝизләтдијини билдим. Орада јавашҹа, сәссиз-сәмирсиз ишләјирди. Бир мүддәтдән сонра онлары кичик отағымыза ҝәтирди. Сорушдум ки, бунлар нәдир? "Бу, чап машыныдыр, бу да ксерокопија апараты" – дејиб һәр бириндән истифадә гајдасыны ҝөстәрди. Шаблон үзәриндә бәјанат чап едирди. Коммерсија саһәсиндә тәһсил алдығына ҝөрә чап вә сурәтчыхарма апаратларыјла таныш иди. О апаратлар әввәлҹә Әли Ширазиҝилдә олмушду. САВАК ондан шүбһәләнәндән сонра бизә ҝәтирмишдиләр.
Бир мүддәтдән сонра чап етмәји мәнә өјрәтди, сонра да кичик гардашымыз Меһдини бу ишә ҹәлб еләди: о, апаратын дәстәјини фырладырды. Чох шеји мән илк дәфә бу ишләр әснасында өјрәндим; мәсәлән, Имам Хомејнинин адыны Әлидән ешитдим. Бәзи бәјанатларын үстүнә белә јазылмышды:
"Шәһидләрин вә сиддигләрин Рәббинин ады илә".
Атамыз бизим ишләримизи ҝөрәндә Әлијә дејирди: "Оғул, билиб ҝәләрләр, сизи һәбс едәрләр!" Әли дә дејирди ки, иншаллаһ, һеч нә олмаз. Беләликлә, евимиз бәјанатларын јазылыб чохалдылдығы ән бөјүк јерләрдән биринә чеврилди. Мән тез-тез чап едирдим, Әли охујурду, сонра сурәти чыхарылырды.
***
Тәбриздә һәрби режим вә етираз аксијалары башлајандан сонра базар тәтил олунду, атамын дүканы да бағланды. Мадди вәзијјәтимиз чох да јахшы олмадығына ҝөрә тәтилләр бизә проблем јарадырды. Бир дәфә Әли деди ки, үчүмүз дә ҝедәк, гәзет сатаг. Она дедим ки, инди һәрби режим вар, бајыра чыхмаг олмаз. Деди: "Әҝәр үчүмүз бир олсаг, һеч нә едә билмәзләр. Һәм дә үстәлик, аиләмиз нә иләсә доланмалыдыр, јохса јох?! Әлимизи әлимизин үстүнә гојуб ҝөзләјә билмәрик".
О заман сәһәр тездән бир автобус ҝәлиб һәмин ҝүнүн гәзетләрини “Кејһан” гәзетинин редаксијасынын өнүнә гојурду, орадан сатыҹылара пајланырды. Биз дә ҝедиб бир гәдәр гәзет ҝөтүрүр вә шәһәрдә сатырдыг. Бир-ики дәфә әсҝәрләр бизи сахлајанда Әли онлара, "Биз гәзет сатырыг, һеч кимлә ишимиз јохдур" - деди вә бизи бурахдылар.
Бир нечә ҝүндән сонра Әли јени бир үсула әл атды, һәр гәзетин арасына Имам Хомејнинин бир бәјанатыны вә шәклини гојмаға башлады. Беләликлә, һәрәмиз ҝүндә сатдығымыз јүз гәзетлә үч јүз бәјанат вә шәкил дә јајмыш олурдуг. Бир ҝүн мәнә деди: "Бу ҝүн гәзет бизим бәјанатларымызын бир һиссәсини чап едиб, јазыб ки, бунлар бу бәјанатларла халгы иғтишаша тәһрик едирләр". Гәзети охујанда ҝөрдүм ки, бизим евимиздә јазыб јајдығымыз бәјанатлардандыр.
Меһди илә мән сатылмыш гәзетләрин пулуну бир дахыла атырдыг. Әли бизә дејирди: "Сиз аиләмизә көмәк един, мән дә бир еһтијаҹлы аиләјә көмәк едим". О бу ишдән өтрү атамдан иҹазә дә алды. Атам деди: "Ејби јохдур, һәләлик бу пулла доланарыг". Әли гәзетләрдән газандығы пулу башсыз галмыш јохсул бир аиләјә верирди.
О ҝүнләрдә гәзетләрин бири Әлини тәхрибатчы адландырыб шәклини дәрҹ етмишди. Танышларын бири буну атама хәбәр вериб деди ки, оғлуна де, бир нечә ҝүн ҝөркәмини дәјишдирсин. Әли дә узун мүддәт башына папаг гојду вә ҝејим тәрзини дәјишдирди.
***
Полис бөлмәси бизим мәһәлләмизин јахынлығында, Әрк күчәсиндә јерләширди. Бир ҝеҹә бир полис хидмәт јеринә ҝедәндә Әли вә достлары онун револвер тапанчасыны алыб өзүнә демишдиләр: "Сәсин чыхмасын! Башыны ашағы сал вә дүз бөлмәјә ҝет. Биз арханҹа ҝәлирик, бөлмәни әлә кечирәҹәјик". Полис бөлмәјә доғру ҝетмиш, Әли вә достлары да Әрк күчәсинә ҝириб гачмышдылар. Бунлары Әлинин өзү мәнә данышмышды.
Ислам ингилабы гәләбә чаландан вә Кешикчиләр корпусу јаранандан сонра она гошулан илк шәхсләрдән бири Әли олду.
Ағыр шәраит
Рза Ҹелодари
Мәнҹилдә кечирдијимиз командо тәлимләринин сон мәрһәләсиндә мангалара бөлүнүб су, јемәк вә одлу силаһ олмадан сых мешәнин ичиндә бир һәфтә јашамалы идик. Әли Тәҹәллаји бизим манга командиримиз олду. Мешәјә бурахылмаздан өнҹә тәлимчи пасдарларын ҹидди јохламалары башланды. Һәтта бирҹә саггыз белә ҝөтүрмәјә гојмурдулар. Онлар јохланыш заманы Әлинин чантасындан ики әдәд диш пастасы тапдылар. Јохлајан ондан сорушду ки, бунлар нәдир? Әли ҹаваб верди: "Диш мәҹуну. Вәрдиш етмишәм, ҝеҹә дишләрими фырчаламасам, јата билмирәм".
О, диш мәҹунунун пломбуну гапағы илә ачыб сыхды. Бир гәдәр диш мәҹуну бајыра чыхды. Бундан сонра онлары Әлијә вериб истеһза илә деди: "Әҝәр су тапсаныз, бу мәҹундан да истифадә едәрсиниз".
Јохланышдан сонра ҝеҹә вахты шимал мешәләринә јолландыг. Дәрс заманы мешәдә сағ галмағын јолларыны, мүхтәлиф иланлары, ҹанлы варлыглары, вәһши һејванлары, гушлары, мешә ағаҹларыны вә мејвәләри неҹә јемәји өјрәнмишдик. Бу бир һәфтәјә дөзә билмәсәјдик, курсдан ихраҹ олунаҹагдыг.
Мешә һәјаты башланды. Илк ики ҝүндә ағаҹларын јарпагларындан вә кал мејвәләрдән истифадә етдик. Су јох иди. Үчүнҹү ҝүн Әли деди ки, ики ҝүн диш мәҹуну јејәҹәјик. Һамынын үрәји буланды. Дедик ки, биз торпаг јејәрик, амма диш мәҹуну јемәрик. О, пасталарын бирини чантасындан чыхарды, мәҹунуну пресләнмиш диби илә бирликдә бајыра чыхарыб деди: "Бура ҝәлмәздән өнҹә бу ики мәҹуну чох диггәтлә балла долдурмушам. Бу ҝүндән ағаҹ јарпағы илә бал јејәҹәјик".
Онун бу зирәклији һамымызы һәјәҹанландырды. Һәмин ики мәҹун сон ҝүнә гәдәр мешә јемәкләримизин хурушу олду.
Јаваш-јаваш сағ галмаға үмидвар олдуг. Бир дәфә мешәдә өлү бир гуш тапыб ҝүнортаја једик. Үчүнҹү ҝүн буланыг сују олан кичик бир булаг тапдыг вә сусузлуг проблемимиз тәхминән арадан галхды. Дөрдүнҹү ҝүн ов вә јемәк ахтаранда бир дахма илә растлашдыг. Орада гоҹа киши илә арвады јашајырды. Ики инәкләри дә варды. Бешинҹи ҝүн инәк сүдү ичдик. Онлар бизә мешә һәјатындакы тәҹрүбәләриндән данышдылар, чох фајдаландыг. Онларын көмәји илә тәмиз бир булаг тапыб дојунҹа ичдик. Алтынҹы вә једдинҹи ҝүнләрдә дә ағаҹ јарпаглары вә диш мәҹунунун ичиндәки балла гидаландыг вә беләликлә, ағыр мешә шәраитиндә сағ галмаг һәфтәсини уғурла баша вуруб гәбул олундуг.
Әфганыстан езамијјәти
Насир Бајраги
Әли 1980-ҹи илдә Кешикчиләр корпусу тәрәфиндән Әфганыстана езам олунду. Она верилән тапшырыг кечмиш Совет ишғалчыларына гаршы мүһарибәдә әфганыстанлы мүсәлманлара көмәк етмәк иди. Бу езамијјәтдә мән дә онунла бирликдә идим. Бизә үч мүхтәлиф саһәдә тапшырыглар верилди:
1. Командирлик тәлими мәркәзи ачмаг;
2. Имам Хомејнинин Әфганыстандакы нүмајәндәсини мүһафизә етмәк;
3. Ислам Республикасынын нағд јардымларыны әфганыстанлы мүҹаһидләрә чатдырмаг.
Плана ҝөрә, биз башга үч пасдарла бирликдә Заһидан корпусу васитәсилә Әфганыстана ҝетмәли идик. О заман Иран-Әфганыстан сәрһәдләринә Совет ордусу нәзарәт едирди. Биз Әфганыстан паспорту аландан сонра әфганыстанлы гардашларын карваны илә бирликдә әввәлҹә Пакистана јола дүшдүк. Әфганыстана ҝедән јеҝанә јол әлверишли олмадығына ҝөрә гәрара алынды ки, бир мүддәт орада галаг. Әли бу мүддәтдә бекар отурмады, Имам Хомејнинин Пакистандакы нүмајәндәси илә ҝөрүшүб билдирди ки, Әфганыстан јолунда пусгуларын гурулдуғуна вә Ислам Республикасынын нағд јардымларынын гулдур дәстәләр тәрәфиндән әлә кечириләҹәјинә даир шүбһәләр вар.
Һәмин ҝөрүшдә Әлинин тәклифи илә гәрара алынды ки, пуллар һамымызын арасында бөлүнсүн, аз бир гисми дә имамын нүмајәндәсиндә галсын.
Әлинин нөвбәти аддымы Пакистан мүсәлманларынын јүрүшүндә Имам Хомејнинин шәкилләринин јајылмасы олду. Бу, Пакистанда илк дәфә иди баш тутурду. О, Күвејтә шәһәриндә кечирилән јүрүшләрин бириндә Имам Хомејнинин јүздән чох шәклини пајлады вә јүрүш иштиракчылары тәрәфиндән мүсбәт гаршыланды. Онлар бу шәкилләрин бирини полис бөлмәсинин өнүнә вурмушдулар. Бу иш Пакистанын тәһлүкәсизлик гүввәләри тәрәфиндән тәгиб олунмағымыза сәбәб олду. Әли гәрара ҝәлди ки, тез Пакистандан чыхаг. Одур ки, бир ҝеҹә ҝизли шәкилдә Күвејтә шәһәриндән Әфганыстана јола дүшдүк.
Әли Әфганыстанда јерли мүҹаһидләрә тәлим кечмәклә бәрабәр, чох вахт дөјүш мөвгеләринә ҝедирди, мүдафиә мөвгејинин вәзијјәти, ҹанлы вә техники гүввәнин дүзүлүшү вә атәш мәсафәләри барәдә она мәлумат верирдиләр. О, мүҹаһидләрин командирләринә бүтүн саһәләрдә лазыми төвсијәләри верирди; бир нечә һүҹумда иштирак да етди вә шәхси һејәтә башчылығы үзәринә ҝөтүрдү. О, Әфганыстанын бир нечә јериндә јүрүшләр тәшкил етди, "Америкаја өлүм" вә "Исраилә өлүм" шүарлары сәсләндирди. Әфганыстанда командирлик тәлими мәркәзи тәсис етди, тәхминән үч јүз нәфәрин етигади, әхлаги, сијаси вә һәрби саһәләрдә тәлим-тәрбијәси илә мәшғул олду. Әфганыстанда галдығы дөрд ај әрзиндә јерли мүҹаһидләр ону һәдсиз дәрәҹәдә севмәјә башладылар.
Ираг-Иран мүһарибәси башлајандан сонра Әли Әфганыстаны тәрк едиб Ирана гајытды. О, һәтта ҝөрүш вә истираһәт үчүн евинә дә ҝетмәди, бирбаш ҹәнуб ҹәбһәләринә јолланды.
“Пәјаме-Ингилаб” журналына мүсаһибә, декабр 1980
Сүсәнҝирд Тәҹәллајинин сөзләриндә
Мүһарибәнин әввәлләриндә, 1980-ҹи илин мәһәррәм ајында чохлу исрарла ҹәнуб әмәлијјат гәрарҝаһындан Деһлавијјәјә һүҹум иҹазәси алдым. Гардаш Риндинин башчылыг етдији 36 нәфәрлик бир вә ордунун капитаны Әһмәдинин башчылыг етдији хүсуси тәјинатлы гүввәләриндән дә башга бир тагымла бу истигамәтә рәһбәрлик мәнә тапшырылды. Һәр ики тагым мәним нәзарәтим алтында ишләјәҹәкди. Дүшмән дә Сүсәнҝирди мүхтәлиф истигамәтләрдән мүһасирәјә алмаг фикринә дүшмүшдү.
Биз корпус гүввәләри, Бәсиҹ гүввәләри вә мүхтәлиф мүдафиә дәстәләри илә бирликдә Деһлавијјә бөлҝәсинә јерләшмишдик. Ирагын муздур бәәсчи гошунлары 14 нојабр 1980-ҹи илдә сәһәр саат 9-да пасдар гардашлара һүҹума кечдиләр. Бу дөјүшләрдә онларла танк, автомобил вә зиреһли машын иштирак едирди. Дүшмән 4100-дән артыг пијада илә ирәлиләјәркән пасдар гардашларын пусгусуна дүшдү. Ики саат вурушандан сонра пасдарлар онларла јаралы вә шәһиди орада гојуб ҝери чәкилмәјә, Деһлавијјә сәнҝәриндәки гардашларла бирликдә мүгавимәт ҝөстәрмәјә мәҹбур олдулар.
Биз Сүсәнҝирдә ҝәләндә бура мүдафиә мөвгејиндә иди вә сајы чох аз олан орду гүввәләри Әһвазын јахынлығына јерләшмишди. Орада јалныз корпус вә Бәсиҹ гүввәләри партизан әмәлијјатлары һәјата кечирирдиләр. Имканлары зәиф иди, алдыглары нәтиҹә дә она ујғун олурду.
Биз езам олунанда шәһәрдә вәзијјәт нормал иди. Ираглы гүввәләрин тактикасы беләдир ки, ҝирмәк истәдикләри бөлҝәни бир нечә ҝүн өнҹәдән топ вә ракетлә вурурлар вә мүлки әһали шәһәри бошалдыр. Сүсәнҝирд шәһәри Деһлавијјәдән сонра бомбаланмаға башламышды. Бизим орадакы гардашларымыз силаһ-сурсат бахымындан сыхынтыда олсалар да, ахыра гәдәр мүгавимәт ҝөстәрдиләр вә дүшмәнин Сабилә тәрәфдән јахынлашмасына имкан вермәсинләр. Лакин Әһваз маҝистралы дүшмән тәрәфиндән бағланды вә Сүсәнҝирд мүһасирәјә дүшдү.
Нојабрын 15-дә Ираг артиллеријасы ҝеҹәдән сәһәрә гәдәр шәһәри вурду. Сәһәр чағы ҹанлы гүввәни низама салмаг истәдик. Танклар шәһәрә чох јахынлашмышды. Тәхминән саат 11:30 дәгигәдә бир тагымын командири капитан Әһмәди мәнимлә әлагә сахлајыб тәкидлә ҝери чәкилмәли олдуғумузу билдирди. О гардаша ҹаваб олараг дедим ки, һеч кимин ҝери чәкилмәјә һаггы јохдур, сон нәфәсимизә гәдәр дајанаҹағыг. Гардашлар һәтта јаралы олмаларына, ганахмаларына бахмајараг, сәнҝәри тәрк етмәк истәмирдиләр.
Һәмин ҝүн Һәрби Һава Гүввәләриндән вә Гуру Гошунларын авиасијасындан нә гәдәр көмәк истәдиксә, һараја ҝәлән олмады. Нәһајәт, дүшмән онларла танкыны, зиреһли машыныны вә бир нечә ҹәсәдини гојуб ҝүнортадан сонра саат 17:30 дәгигәдә ҝери чәкилди. Бу заман мәнә хәбәр вердиләр ки, Сүсәнҝирд-Әһваз маҝистралы сәһәр саат 8-дән бағланыб, дүшмән гүввәләринин бир гисми Аллаһу-әкбәр дағлары вә Һүвејзә ҝөлү тәрәфдән шәһәрә сары ирәлиләјир. Шәһәрдәки ҹанлы гүввәјә көмәк етмәк үчүн ҝеҹә вахты Сүсәнҝирдә јола дүшдүк, сәһәр саат 6-да ораја јерләшдик. Шәһәрин хәстәханасында өлү вә јаралы әлиндән јер јох иди. Деһлавијјә дөјүшүндә гардашлар гәһрәманлыг етмиш, дүшмән муздурларындан чохлу силаһ-сурсат алмышдылар.
Бизим гардашларымыз дүшмәнин топ, танк вә ракет һүҹумлары, ТОВ вә минаатанларын атәши алтында ҹан верәндә, биз о шәһидләрин бәдәнләринин парчаларыны топлајанда ордудакы гардашлар орада дејилдиләр вә биз халгын архамызда олдуғуну һисс едәрәк гәрибҹәсинә вурушур, гәрибҹәсинә өлүрдүк. Бу сөз халга дејилмәлидир вә бунун нүмунәси чохлу ҹәбһәләрдә ҝөрүнүб. Мәнҹә, бу мәсәләнин ән бөјүк сәбәби силаһлы гүввәләр арасында координасијанын олмамасыдыр. Јәни мәсул шәхсләр ишләри бир-бири илә разылашдырмаг јеринә, уғурларын өз адларына чыхмасына чалышырлар.
Бундан сонра јенә корпуса гајытдым. Деһлавијјә дөјүшүндән сонра ҝеҹә вахты хәбәр вердиләр ки, Сүсәнҝирд-Әһваз јолу бағланыб вә бөлҝәдә галсаг, биз дә гәтлиам едиләҹәјик. Бу сәбәбдән шәхси һејәти ҝеҹә икән Сүсәнҝирдә ҝәтирдик, сәһәр чағы низама салдыг вә шәһәрдә тәхминән мин сәккиз јүз силаһлы олду. Тәәссүф ки, дөјүш башлајандан сонра ҹанлы гүввәнин бөјүк һиссәси шәһәри тәрк етди вә тәхминән јүз әлли нәфәр галды. Шәһәрдәки корпус гүввәләрини низама салыб бир нечә истигамәтә јерләшдирдик. Нәһајәт, ҝүнорта нә шәһәрдә, нә корпусда, нә дә жандармеријанын сәрһәд таборларында кимсә галды. Ахырда силаһ-сурсаты партлатмаг гәрарына ҝәлдим вә буну етдим.
Ҝүнортадан сонра саат 4-дә шәһәрин мүхтәлиф јерләриндә олан гардашлары топладым вә ахшам бир нечә јердән шәһәрә ҝириб тәмизләмә әмәлијјатына, силаһ-сурсат јығмаға башладыг. Ҝеҹә вахты шәхси һејәти шәһәрин бир нечә јеринә јерләшдириб мәсҹиди гәрарҝаһ етдик. Әлбәттә, шәһидләримиз шәһәрин әтрафында вә чајын о тајында галды. Биз онлары дәфн етмәјә дә вахт тапмадыг вә бу, бизим үчүн һәгигәтән, ағрылы иди.
Ахшам гардашларла данышыб дедим: "Гардашлар! Ҝәлин, ҹәннәти сатын алаг". Һамымыз тәкбирлә бир-биримизлә вә өз Аллаһымызла әһд бағладыг ки, бәдәнимиздәки сон дамла ганымыза гәдәр Бәәс режиминин топ, танк, автомат, һеликоптер, МиГ вә гвардија гүввәләри гаршысында мүгавимәт ҝөстәрәҹәјик.
Јенә шәһәрә ҝирдик, сәһәр чағы ушаглары дәстәләрә бөлүб стратежи јерләрә јерләшдирдик. Нојабрын 16-да ҝеҹәдән сәһәрә гәдәр шәһәри танк, топ вә минаатанлардан атәшә тутдулар, сүбһ еркәндән Һүвејзә маҝистралы тәрәфдән һүҹум башланды. РПҜ, Ж3 вә Калашников автоматы илә силаһланмыш гардашларын бир нечәси евләрин үстүндә вә күчәләрдә мөвге сечиб, шәһәрә ҝирмиш беш дүшмән танкы илә вурушурдулар.
Сәһәр саат 10-дан Ираг тәрәфи јенә шәһәри вурмаға башлады. Бу, онларын шәһәрә ҝиришинә һазырлыг үчүн иди. Лакин гардашлар мисилсиз ҹәсарәт вә гәһрәманлыгла бөјүк ишләр ҝөрдүләр. Инаныласы дејил, јалныз орада олуб әјани сурәтдә ҝөрмәк лазым иди. Ушаглар силаһсыз һалда танкларын өнүндә дуруш ҝәтирирдиләр. Һәрәдә ҹәми јүз патрон варды, онунла үч-дөрд ҝүн мүгавимәт ҝөстәрмәли иди. Биз һәтта чиркли чала суларындан ичмәјә мәҹбур олсаг да, ушагларда чох бөјүк руһ јүксәклији варды.
Бир нечә саат вурушандан вә пасдар гардашлардан бир шәһид верәндән сонра беш дүшмән танкындан үчүнү вура билдик. Бу заман дүшмәнин көмәкчи гүввәләри ҝәлиб танклары шәһәрдән чыхардылар. Бундан сонра јенә дөрд тәрәфдән артиллерија атәшинә башладылар. Евләр бир-бир учур, бәзи гардашлар јараланырды.
Тәхминән саат 12-дә Кәрхәкур каналы вә Һүвејзә маҝистралы тәрәфдән һүҹум башланды. Гардашлар јенә вурушмаға башладылар. Бу дөјүшләрдә дә сырадан чыхарылмыш дөрд танкларыны вә чохлу јаралыны гојараг ҝери чәкилдиләр.
Бу дөјүшүн јаралылары олдугҹа чох иди. Һәмин ҝүн ијирми једди јаралымыз олду вә чох тәәссүф ки, һәкимләр јаралылардан габаг чамаданларыны һазырлајыб чајы кечдиләр.
Газандығымыз гәләбәләрлә гардашларын руһијјәси ҝет-ҝедә ҝүҹләнир, һүҹумларыны артырырдылар. Дүшмән Деһлавијјә-Сүсәнҝирд маҝистралы тәрәфдән шәһәрә даһа чох јахынлашдығына ҝөрә гардашларын бир нечәси көрпүјә мина вә ТНТ бомбалары јерләшдирдиләр. Дөјүш чох ҝүҹлү олдуғуна ҝөрә, гардашлар гәрара ҝәлдиләр ки, көрпүнүн о тәрәфиндә галмыш бир нечә јаралыны һәм гәрарҝаһ, һәм дә һоспитал сајылан мәсҹидә ҝәтирсинләр. Биринҹи машын кечәндән сонра үч јаралынын олдуғу икинҹи машыны көрпүнүн үстүндә вурдулар, гардашларын үчү дә шәһадәтә говушду.
Һагла батилин мүһарибәсиндә, топ-танкларына бахмајараг, ағыр зәрбә алмыш муздур бәәсчиләр дәли кими бүтүн евләри, хүсусән дә бизим јерләшдијимиз һүндүр тикилиләри топ, танк вә Град ракетләри илә атәшә тутурдулар. Әлбәттә, дөјүшүн нәтиҹәси бизим хејримизә иди. Чүнки бир гәдәр шәһид вә јаралы вермәклә онларын ҝүҹлү һүҹумларыны дәф етмиш, чохлу танкларыны вә зиреһли машынларыны сырадан чыхармышдыг.
Өнәмли олан гардашларын бир-бири илә әмәкдашлығыјды. Онлар тәкбирлә танкын өнүнә чыхыр, мүвәффәгијјәтлә гајыдыр, бизә дејирдиләр ки, дуа един, шәһәр ишғал олунмасын, Аллаһын, үммәтин вә имамын гаршысында хәҹаләтли олмајаг. Бу ҝүн бүтүн гардашлар меһрибанҹасына, вәһдәт һалында чијин-чијинә вурушдулар. Жандармеријада бир һәким дә варды, сон ики ҝүндә чох көмәји дәјмишди. Лакин аҹынаҹаглы олан дәрманын, һәтта бинтин вә меркурохромун олмамасы иди. Јаралары дөшәкағы илә бағлајырдылар. Јаралы гардашларын бир нечәси мәһз тибби имканлар олмадығына ҝөрә шәһадәтә говушду.
Шәһәрдә гәрибә аб-һава варды, һәгигәтән дә, Кәрбәла мејданы иди. Һәр бир күчәдә, һәр бир евдә Ислам әсҝәрләринин, гәһрәманлыг јаратмыш ҹәсур асланларын пак ганы ҝөрүнүр, шәһәр од ичиндә јанырды. Мәсҹиддән вә евләрдән јаралыларын аһ-наләси уҹалырды. Һәгигәтән дә, онларын фәрјадларына вә мәзлум халгын дуасына ҝөрә Аллаһ-Таала бизә көмәк едирди.
Јенә сағ галмыш гүввәләри низама салыб ҹәлд мүхтәлиф евләрдә мөвге сечдик вә шәһәрин әтрафында кешик чәкмәјә башладыг. Американын муздуру олан бәәсчи дәлиләр сәһәрә гәдәр шәһәри вурдулар.
Буҝүнкү дөјүшләрин нәтиҹәси чох јахшы олду. Гардашлар ҝөрдүләр ки, иманла вә “Аллаһу-әкбәр”лә, һәгигәтән дә, муздурларын бурнуну овмаг мүмкүндүр.
Нөвбәти ҝүн, нојабрын 17-дә сәһәр тездән јенә һүҹум башланды. Көмәкчи гүввәләр ҝәлмәдијинә ҝөрә гардашлар нараһат идиләр. Әлбәттә, онлар шәһид олаҹагларындан дејил, рәһбәрләри Һүсејн (ә) кими гәриб галдыгларына, гәрибҹәсинә вурушдугларына ҝөрә нараһат идиләр. Онлар Һүсејн (ә) кими үрәкләриндә данышырдылар: "Кимсә вармы бизә көмәк етсин?!" Бизи нараһат едән сәбәб достларымызы итирмәјимиз иди. Ән јахын достларымыз, ән јахшы гардашларымыз ганларына гәлтан олурдулар. Һәр һалда, бәдәнини топламағын имкансыз олдуғу бир ҹәсәди тәсвир етмәк, ја да ҹидд-ҹәһдлә шәһәрдә галмаг истәјән јаралы гардашын ирадәсини бәјан етмәк мүмкүн дејил.
Дөјүшүн икинҹи ҝүнүндә сәһәр чағы јенидән ики сәмтдән һүҹум башланды. Бәәс гүввәләри бу дөјүшләрдә Һүвејзә маҝистралы, Деһлавијјә вә Еһсанијјә тәрәфдән һүҹума кечдиләр. Гардашлар чох рәшадәтлә, диш вә дырнаглары илә мүгавимәт ҝөстәрдиләр. Бу ҝүн ҝүнортаја јахын шәһәрдә он ики ираглы муздуру әлә кечирә, шәһәрә ҝирмиш беш танкын командирини өлдүрә вә муздурларын чохуну ганына гәлтан едә билдик. Әсирләри диндирәндә өјрәндик ки, он сәккиз хүсуси тәјинатлы дөјүшчү ики тәрәфдән шәһәрә дахил олуб. Јаралы вә өлүләрин сајы да һәр ҝүн артырды. Тәәссүф ки, бизимкиләрдән бир нечәси дә дүшмәнә әсир дүшдү. Онлар мүнасиб фүрсәтдә гачмаг үчүн бир евдә ҝизләнмишдиләр.
Бу ҝүн дүшмәнин шәһәрә атдығы Град мәрмиләринин гәлпәләри мәнә вә әмәлијјат командиринә дә дәјди. Јарамы ағ парча илә бағлајыб гардашларын көмәјинә ҝетдим. Бу ҝүн баш вермиш башга бир мүһүм мәсәлә дә жандармерија гүввәләриндән әрәб палтары ҝејинмиш доггуз нәфәрин әлә кечмәси олду. Ираглылар галиб ҝәләҹәји тәгдирдә онлар сағ галаҹагдылар. Бу һадисә пасдарларын, бәсиҹиләрин вә јанымызда олан бир нечә мүлки инсанын руһијјәсинә бөјүк тәсир етди. Бир нечә жандарм да јалныз мәсҹидин өнүндә дајаныб көмәк едирди, орадакы бир-ики еви өзләри үчүн отелә чевирмишдиләр.
Биз бу мүддәтдә ратсија илә Әһвазла әлагә сахладыг, лакин тәәссүф ки, көмәк ҝәлмәди вә ираглылар мүһасирәни даралтдылар. Сурсатымыз ҝет-ҝедә битирди. Бу заман дүшмәнә ҝүҹлү зәрбә ендириб силаһ-сурсатларыны, топларыны гәнимәт ҝөтүрдүк. Бу ҝүн шәһәрдә саламат јер галмамышды, гардашларын чоху ја јараланмыш, ја да шәһид олмушду. Буна бахмајараг, һәр ан даһа да гәрарлы шәкилдә вурушурдулар. Бу ҝүн Аллаһдан хәбәрсиз олан муздурлар топла мәсҹиди вурдулар, орадакы јаралылар јенидән јараландылар.
Нојабрын 17-дә сәһәр чағы мәнә хәбәр вердиләр ки, көмәкчи гүввәләр шәһәрин јахынлығындадырлар. Бизсә һәлә инанмырдыг. Нәһајәт, ҝүнортаја јахын гардашлардан бир нечәси илә бирликдә маҝистрала тәрәф ҝедиб Кешикчиләр корпусунун ҝәлдијини ҝөрдүк.
Јүнҝүл силаһлы јүз әлли пијаданын чохлу топ, танк, минаатан вә Град ракетләрини мәһв етдијини, гәнимәт ҝөтүрдүјүнү ҝөрдүјүнә ҝөрә, орду вә корпус гүввәләри ҝәләндән сонра дүшмәнин ҹанына ләрзә дүшдү вә дәрһал ҝери чәкилди. Әҝәр биздә ағыр силаһлар олсајды, онлары торпагларымыздан даһа тез чыхара биләрдик.
Орду вә корпусун артиллерија вә авиасијасы тәрәфиндән мәһв едилмиш дүшмән танклары Кәрхәкур вә Мәрада бүтүн сәманы түстүјә бүрүмүшдү. Көмәкчи гүввәләр пасдар гардашларла вә өз командирләри илә бирликдә шәһәрә ҝирдиләр, тәмизләмә әмәлијјатына башладыг, пәракәндә дүшмән дөјүшчүләрини өлдүрдүк, бир гисмини дә әсир тутдуг.
Мүһарибә бојунҹа јашадығым ән јахшы хатирә вә ән бөјүк севинҹ Сүсәнҝирдин мүһасирәсинин Ислам гүввәләри тәрәфиндән јарылмасы олду. Бу гәләбәнин пик нөгтәси о иди ки, Тасуа ҝүнү сәһәр саат 11-дә сағ галмыш тәхминән он алты дөјүшчү илә бирликдә Сүсәнҝирд дарвазасына доғру јола дүшдүк. Орада гардашлара дедим: "Бирликдә Әһваза доғру ҝедәк, бәлкә јолу биз ачдыг".
Мәһәррәмин икинҹи, ја да үчүнҹү ҝүнүндә гардашлар исрарла дејирдиләр ки, елә ет, бу ил Тасуа вә Ашура ҝүнләрини Кәрбәлада олаг. Үмидимиз буна иди, сөз вермишдик ки, дајанмајаҹағыг, мәһәррәмин сәккизинҹи ҝүнүндә һүҹума кечиб ирәлиләјәҹәјик. Лакин Аллаһ Тасуа вә Ашураны Сүсәнҝирддә бизә һәдијјә етди вә Сүсәнҝирдин өзү Кәрбәла олду.
Јолда ҝетдијим јердә дүшмәнләрин јанмыш танкларыны ҝөрүрдүм. Инанылмаз иди. Чүнки биз дөрд ҝүн иди онларын мүһасирәјә алдығы шәһәрин ичиндәјдик. Һәмин анда Әһваз тәрәфдән ҝәлән, бәзән јолдан ашағы енән, бәзән саға-сола дөнән вә үмумиликдә, Сүсәнҝирдә доғру ирәлиләјән бир груп адам ҝөрдүм. Бүтүн гардашлара дедим ки, мөвге сечиб атәшә һазыр олун, дүшмән олсалар, һамысыны ҹәһәннәмә васил едәк. Бир нечә дәфә дурбинлә бахыб ҝөрдүм ки, бизимкиләрдир, бир нечә дүшмәни әсир тутуб бизә тәрәф ҝәлирләр. Јахынлашанда билдим ки, Тәбриз корпусунун ушагларыдыр, гардаш Насир Бајрагинин башчылығы илә мүһасирәни јарыб гүдрәтлә ирәлиләјирләр.
Вәсфәҝәлмәздир; ҹанлы гүввәнин бир-биринә чатаркән неҹә севиндији инанылмаздыр. Чүнки бизә көмәк ҝәләҹәјини ҝөзләмирдик, һамымыз елә билирдик ки, шәһид олаҹағыг. Һәддән артыг севинирдик. Насирлә бир-биримизә доғру гачдыг. Мән она чатанда силаһымы ҝөјә атыб Насири гуҹагладым. Һәр икимиз гуҹаглашыб ағлајырдыг. Јерә јыхылыб јолда дијирләнмәјә башладыг, амма бир-биримиздән ајрыла билмирдик. Диҝәр тәбризли ушаглар да мәним үстүмә дүшдүләр. О анын севинҹини тәсвир етмәк мүмкүн дејил. Һамы дуа вә шүкүр едир, бир-бирини гуҹаглајыб ағлајырды. Әлбәттә, севиндикләриндән ағлајырдылар, аҹизликләриндән јох. Бир-биримизи гуҹагладығымыз вә Сүсәнҝирдин мүһасирәсинин јарылдығы о ан мәним үчүн мүһарибәнин ән ширин аныдыр. Мән бу ҝүн јенә ајағымдан јараландым. Әҝәр һәмин анда бејнимдән дә вурулсајдым, нараһат олмаздым. Чүнки архајын шәкилдә шәһид олардым; Сүсәнҝирд артыг азад иди.
Америкалы әрбабларынын әлиндә аләт олмуш сәддамчы-језидчи муздурлар бу үммәтин, имамымызын сөзүнә вә Меһрибан Аллаһын мәзлумлара вәдинә ујғун олараг, мәғлуб олмајаҹағыны вә Бәәс режимини девирәнәдәк вурушаҹағыны билмирләр.
Мәрузәмин сонунда өлкә рәһбәрлијиндән хаһиш едирәм ки, чатышмазлыгларын сәбәбләрини арашдырсынлар. Ән өнәмлиси будур ки, Сүсәнҝирдә һүҹумдан габагкы ҝүнләрдә көмәк ҝәлмәмәсинин вә орду артиллеријасынын атәш ачмамасынын сәбәби нә олмушдур? Бу, сөзүҝедән чатышмазлыглар үзүндән һәјатыны итирмиш шәһидләрин суалыдыр. Дөјүшчү гардашлар мәнә дедиләр ки, бунлары мүтләг халгымыза чатдырым вә вәзијјәтимизин неҹә олдуғуну сөјләјим. Халг сәнҝәрдә кимләрин кәсилмиш әл-ајагларыны топладығымызы билмәлидир ки, онлары лазымынҹа гијмәтләндирсин. Корпуса, пасдар вә бәсиҹи гардашлара лазымынҹа дәјәр верилмир вә бу, биздә тәәссүф доғурур. Биз дөјүшчүләрдә суал јараныб ки, нә үчүн корпус танкларын өнүндә өлүмә ҝетмәлидир? Һалбуки танк корпусдан габагда ҝетмәли, авангард олмалыдыр. Гардашлар дејирдиләр ки, бу гәдәр иҹтимаи дајағымыз ола-ола биз нә үчүн гәрибҹәсинә өлдүрүлмәлијик?! Һәр һалда, биз халгы әмин едирик: Нә гәдәр ки биз варыг, бәдәнләримиздә ган вар, дүшмәнин ән кичик зәрбәсинин дә гаршылыгсыз галмасына имкан вермәјәҹәк, Ислам јолунда сон нәфәсимизәдәк вурушаҹағыг!
АРДЫ ВАР...
Диггәт: Хәбәрдән Истифадә Етдикдә Мәнбәјә Истинад Лазымдыр!