Әһли-Бејт (ә) Хәбәр Аҝентлији

мәнбә : ABNA24
bazar ertəsi

21 noyabr 2022

20:35:57
1325245

Әхлагы дәјишдирмәк гејри-мүмкүндүр?

Инсанларын бир чоху елә билир ки, әхлагы дәјишдирмәк гејри-мүмкүндүр. Дејирләр ки, биздән артыг кечмишдир, биз бу ҹүр јаранмышыг. Әслиндә бу дүшүнҹә јанлышдыр. Әкс һалда инсанын өзүнү тәрбијә етмәсинин мәнасы олмазды. Өзүнү ислаһ етмәк о заман мәна кәсб едәр ки, әхлагы дәјишдирмәк мүмкүн олсун.

“Ајәләрини онлара охумаг, онлары (әгидәдә, әхлагда вә әмәлдәки чиркинликләрдән) пак етмәк, онлара (сәмави) китаб, дини вә әгли мәрифәтләр өјрәтмәк үчүн үммиләрин (чохусу савадсыз олан Мәккә ҹамаатынын) арасындан өзләриндән олан бир Пејғәмбәр сечән Одур. Доғрудан да онлар бундан өнҹә ачыг-ашкар азғынлыг ичиндә идиләр. Вә ону (бәшәрин нәсли кәсиләнәдәк) онлардан олан лакин һәлә онлара гошулмамыш диҝәр ҹәмијјәтләр үчүн дә (сечди). О, (истәдији шејдә) јенилмәз гүдрәт саһиби вә (әбәди галан динин ганунларынын чыхарылмасында) һикмәт саһибидир”. (“Ҹүмә” 2-3). Бу ајәләрдән дә ҝөрүндүјү кими Һәзрәт Пејғәмбәрин (с) һәдәфи бүтүн мүсәлманлары һидајәт етмәк, тәрбијә етмәк вә ислаһ етмәк иди.

Гуран башдан-баша бизләрә тәлим верир вә нәфсләримизи тәрбијә етмәјә чалышыр. Бизләрә әхлаг фәзиләтләрини таныдыр вә рәзил сифәтләрдән узаг олмағымызы әмр едир. Рәзил әхлагдан хилас олмағын јолу исә налајиг сифәтләри ислаһ етмәкдир. Әхлагла әмәлин сых рабитәси вардыр. Ҝөзәл әхлаг одур ки, әмәлдә өзүнү ҝөстәрсин. Неҹә ки, рәзил әхлаг да өзүнү әмәлдә ҝөстәрәр.

Гуран ајәләри бизә сөјләјир ки, әхлагы дәјишдирмәк мүмкүндүр.“Нәфсини (етигад вә әхлаг камалларында) тәкамүлә чатдыран вә (фикир вә нәфс писликләриндән) ону тәмизләјән кәс шүбһәсиз, ниҹат тапмышдыр! Вә (нәфсини) писликләрә булашдырыб ҹәһаләт, күфр вә позғунлуг пәрдәси алтында ҝизләдән кәс, шүбһәсиз, зијана уғрамышдыр!”. (“Шәмс” 9-10). Бу ајәләр бујурур ки, инсан нәфси тәбиәт бахымындан пакдыр. Бүтүн чиркин сифәтләр хариҹдән она нүфуз едәр. Һәр икисини дә дәјишдирмәк мүмкүндүр.

“Јахшы иш (ҝөзәл әгидә, әмәл вә сөз) илә пис иш әсла бир дејил. (Буна ҝөрә дә сәнә јетишән писликләри) ән ҝөзәл үсулла дәф ет. Онда сәнинлә арасында дүшмәнчилик олан шәхс бирдән (елә дәјишәр ки,) санки јахын дост вә гоһумдур”. (“Фуссиләт” 34).

Бу ајә билдирир ки, инсан нәфсиндә көк салмыш дүшмәнчилији севҝи вә мәһәббәтлә арадан галдырмаг олар. Ону достлуға чевирмәк мүмкүндүр. Әҝәр әхлагы дәјишдирмәк мүмкүн олмасајды, бу да мүмкүн олмазды.

Һалбуки, һәдисләримизин бир чоху бизи ҝөзәл әхлага саһиб олмаға дәвәт едир вә нәфсимизи ислаһ етмәји төвсијә едир. Белә ки, һәдисдә охујуруг: “Әҝәр бәндәләр билсәјдиләр ки, ҝөзәл әхлагын нә гәдәр фајдасы вардыр, јәгин едәрдиләр ки, ҝөзәл әхлага мөһтаҹдырлар”. Диҝәр јердә бујурулур: “Ҝөзәл әхлаг динин јарысыдыр”.

Имам Әли (ә) бујурур: “Ҝөзәл әхлаг ағлын мејвәсидир вә пис әхлаг ҹәһаләтин сәмәрәсидир”.

Һәзрәт Пејғәмбәр (с) бујурур: “Аллаһ бәндәси ҝөзәл әхлаг васитәсилә ахирәтин али дәрәҹәсинә вә ән јахшы мәгамлара чатар. Һалбуки, ола билсин ки, ибадәт ҹәһәтдән зәиф олсун”.

Бүтүн бу дејиләнләрдән белә нәтиҹәјә ҝәлмәк олар ки, әхлагы дәјишдирмәк мүмкүн олан бир ишдир. Әҝәр белә олмасајды, нә Гуран вә нә дә Мәсумлар (ә) бизи ҝөзәл әхлаг саһиби олмаға дәвәт етмәздиләр. Гәбул едәрдиләр ки, ону дәјишдирмәк мүмкүн дејилдир. Лакин әксинә, онлар бизи һәмишә нәфсимизи ислаһ етмәјә вә тәрбијә етмәјә дәвәт едибләр. Белә ки, Имам Әли (ә) бујурур: “Инсанын дәјәри вә кејфијјәти бәјәнилмиш әхлагында вә алчаг әхлагдан чәкинмәјиндәдир”. /